Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

grodzisko, st. 1


grodzisko Okres średniowieczny Zawadno

Adres
Zawadno

Lokalizacja
woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Lewin Brzeski - obszar wiejski

Grodzisko stożkowate we Wronowie (dawniej Zawadno, niem.Lichten) było obiektem o charakterze  mieszkalnym i strażniczo-obronnym oznaczane na archiwalnych mapach jako Burgwall i Ruine Schlse (niem.).

Była to  zapewne siedziba rycerska posadowiona w obrębie podmokłej doliny, w pobliżu ujścia Nysy Kłodzkiej do Odry, do budowy której wykorzystano naturalną konfigurację terenu. Średniowieczny gród zlokalizowany był w pobliżu historycznego duktu wiodącego po południowej stronie Odry z Opola przez Zawadno, Brzeg do Wrocławia, i dalej na zachód. Relikt ten, zlokalizowany w dawnym obszarze tzw. Przesieki Śląskiej, mając czytelną formę terenową, jest ważnym elementem krajobrazu kulturowo-przyrodniczego brzeskiego regionu dorzecza Odry i Nysy Kłodzkiej, wzbogacającym naszą wiedzę o średniowiecznym osadnictwie, jego zasięgu i szczególnym charakterze strażniczo-obronnym.

Usytuowanie i opis

Grodzisko położone jest w niegdyś podmokłej dolinie, obecnie obszarze zalewowym Odry, około 150 m od ujścia Nysy Kłodzkiej do Odry, w widłach koryt w/w rzek. Od strony południowej i zachodniej obszar grodziska ograniczony jest starorzeczami. Grodzisko położone jest przy północnej krawędzi lasu, około 1200 m na północny-wschód od zabudowań folwarku Zawadno. W północnej części leśnej działki gruntowej nr 585/ALP. 

Opis stanowiska: grodzisko stożkowate zlokalizowane w obszarze rozlewisk i mokradeł było w wiekach funkcjonowania obiektem trudno dostępnym. Założone zostało na planie zbliżonym do czworoboku o zaokrąglonych narożach. Kopiec u podstawy ma około 37 m, a u góry około 24 m, jego wysokość wynosi około 3-4 m. Otoczony jest on fosą (częściowo wypełnioną wodą) o szerokości około 15-21 m i wałem o szerokości około 11 m i wysokości około 1-1,5 m. Od strony zachodniej i północno-zachodniej widoczne jest wtórne obniżenie (fosa i wał) będące zapewne starorzeczem wykorzystanym jako element obronny grodu. Warstwę kulturową na majdanie o miąższości około 0,60 m tworzy próchnica leśna wymieszana z gliniastym piaskiem, a w niej grudy polepy i kawałki cegieł palcówek, zapewne pozostałości wieży mieszkalno-obronnej. Całkowite wymiary obiektu wynoszą około 90x120 m, a jego ogólna powierzchnia wynosi około 1 ha. Należy przypuszczać, że grodzisko położone w pobliżu koryt Odry i Nysy Kłodzkiej było wielokrotnie zalewane powodzią. 

Historia

Grodzisko było badane wielokrotnie przez archeologów niemieckich (m.in. M. Hellmicha) oraz polskich (J. Kaźmierczyka, Z. Trudzika, K. Macewicza, Z. Bagniewskiego). Przeprowadzili oni badania powierzchniowe i sondażowe w okresie międzywojennym oraz w latach 1957 i 1972, odkrywając liczne ruchome zabytki archeologiczne. Wykonali oni dokumentację opisową i fotograficzną obiektu. W 1986 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził Piotr Kubów z Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. W wyniku tych badań archeolodzy określili chronologię grodziska na okres średniowieczny (XIV - XV w.).  

Stan i wyniki badań archeologicznych

Obiekt był wielokrotnie rozpoznawany przez archeologów niemieckich oraz polskich. Grodzisko znane już badaczom pod koniec XIX w. zostało wówczas opisane. W 1 ćw. XX w. archeolodzy niemieccy (m.in. Martin Hellmich) przeprowadzili rozpoznanie powierzchniowe obiektu. W 1957 r. badania sondażowe wykonali Józef Kaźmierczyk i Zbigniew Trudzik, a w 1972 r. Zbigniew Bagniewski i Klemens Macewicz. W warstwie kulturowej znaleźli oni kilkadziesiąt fragmentów ceramiki, kawałki cegieł palcówek i dachówek, grudy polepy, żelazny grot bełtu i żelazną sprzączkę, a także inne nieokreślone przedmioty żelazne. W 1986 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził Piotr Kubów z Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Znalazł on kilkanaście fragmentów ceramiki i kilka kawałków cegieł oraz potwierdził formę terenową tego grodziska. Obiekt zachowany jest dobrze, na majdanie widoczne są ślady po dawnych wkopach oraz liczne nory zwierzęce. Obecnie grodzisko porastają drzewa i gęste krzewy.  W 1996 r. wykonano plan warstwicowy grodziska.

Teren ogólnie dostępny. Grodzisko położone jest przy północnej krawędzi lasu, czytelnie rysuje się w jego krajobrazie jako stożek otoczony fosą. Las jest własnością Nadleśnictwa w Brzegu. Dojście duktem od strony zabudowań folwarku Zawadno, prowadzącym krawędzią wysokiej terasy Odry, około 600 m w kierunku północnym, a następnie na północny-wschód i wschód doliną Odry około 1000 m przez las i przy jego krawędzi.  Wzdłuż duktu rosną leciwe 250-300 letnie dęby (pomniki przyrody) tworząc z innymi drzewami piękną zieloną aleję, a wiosną grodzisko oraz jego otoczenie pokryte jest białym dywanem przebiśniegów i zawilców. Na obiekt prowadzi turystyczna trasa rowerowa.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 09.10.2019 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_16_AR.5208, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_AR.1155729