Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

osada, st. 1 - Zabytek.pl

osada, st. 1


osada Wczesna epoka żelaza (2 poł. V w. - 1 poł. IV w. p. n. e); okres wpływów rzymskich (poł. II - poł. III w. n. e.) Stroszki

Adres
Stroszki

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. wrzesiński, gm. Nekla - obszar wiejski

Na wielokulturowym stanowisku archeologicznym w Stroszkach zostały odkryte pozostałości osadnicze z wielu okresów pradziejów: paleolitu schyłkowego, mezolitu, neolitu – kultury pucharów lejkowatych i kultury ceramiki sznurowej, starszego okresu przedrzymskiego – kultury pomorskiej, młodszego okresu przedrzymskiego – kultury przeworskiej, ślady osadnictwa z wczesnego średniowiecza, ale szczególne znaczenie ma odkrycie osady z okresu wpływów rzymskich – kultury wielbarskiej, która należy do nielicznych, w tak dużym stopniu rozpoznanych, osad tej kultury.

 

 

Położenie obiektu

Stanowisko usytuowane jest blisko zabudowań wsi, na zachodnim brzegu Moskawy, dopływu Warty. Zajmuje ono część wschodniego skłonu oraz południowy skłon rozległego piaszczystego wzgórza o wysokości względnej ok. 4 m.

 

 

Historia badań

W związku ze zniszczeniami spowodowanymi intensywną eksploatacją piasku, a także realizowaną później budową stawów, przeprowadzono na tym terenie w latach 1982-1986 i 1999-2001 ratownicze badania wykopaliskowe. W efekcie rozpoznany został obszar ponad 130 arów stanowiący przeszło 1/3 zachowanej części stanowiska o powierzchni ok. 3,5 ha. 

Aktualnie obszar stanowiska jest częściowo zniszczony, na jego terenie założono zbiornik wodny. 

 

 

 

Stan i wyniki badań archeologicznych

Spośród 618 obiektów archeologicznych odkrytych na stanowisku w wyniku przeprowadzonych badań, 29 obiektów związanych było z osadą kultury pomorskiej, 2 obiekty można łączyć z osadą kultury przeworskiej, co najmniej 477 obiektów pochodzi z osady kultury wielbarskiej, resztę stanowią obiekty wczesnośredniowieczne i nieokreślone kulturowo. Szczególnie interesująco przedstawiają się wyniki badań osad kultury pomorskiej  (datowanej na fazy HaD3-LTB1 wczesnej epoki żelaza, czyli z okresu od ok. 2 poł. V w. do 1 poł. IV w. p. n.e.) i kultury wielbarskiej (faza B2/C1-C1a okresu wpływów rzymskich, czyli z okresu od ok. poł. II do poł. III w. n. e.), które dostarczyły ważnych materiałów do problematyki osadniczej obu tych kultur, które w Wielkopolsce są stosunkowo słabo rozpoznane. 

 

 

Osada kultury pomorskiej

Na, dość luźno zabudowanej, rozległej osadzie wyróżniono odrębne zespoły mieszkalno-gospodarcze (m. in. ziemianka z glinianym klepiskiem i paleniskiem,  kilka niewielkich jam, w tym  jama z brukiem kamiennym, paleniska i jamy posłupowe) oraz produkcyjne (peryferyjnie położone, rzadko odkrywane na osadach pomorskich, 4 piece wapiennicze i palenisko). Pozyskano 3200 fragmentów ceramiki (z garnków, mis, waz, czerpaków i talerzy krążkowych), przęślik gliniany, fragment łyżki glinianej, żarna, rozcieracze, brązową tarczowatą główkę szpili, paciorek szklany. O zajęciach gospodarczych informują nieliczne zachowane odciski ziaren zbóż i znaleziska kości zwierzęcych. Mieszkańcy osady trudnili się uprawą prosa, jęczmienia i pszenicy (które mielili w żarnach), a także chowem bydła, świni i owcy/kozy. Ważną dziedziną wytwórczości była produkcja wapna palonego (służącego m. in. do bielenia ścian, w garbarstwie), garncarstwo czy włókiennictwo (bazę surowcową stanowiła sierść hodowanych owiec).

 

 

Osada kultury wielbarskiej

Przebadana część obszaru osady wykorzystywana była głównie jako produkcyjno-gospodarcza. Zabudowę mieszkalną stanowiły płytko zagłębione w podłoże ziemianki, najczęściej o słupowej bądź plecionkowej konstrukcji naziemnej, rozmieszczone w regularnym układzie, naprzemianlegle w trzech równoległych szeregach usytuowanych wzdłuż rzeki. Obok sytuowały się różnorakie jamy, spichlerze i gospodarcze budowle słupowe. Peryferyjnie położone były piecowiska dymarskie oraz większość palenisk kowalskich oraz piec. Mieszkańcy osady uprawiali zboża (proso, jęczmień, pszenica) i groch. Hodowla obejmowała głównie bydło i owce, ale także świnie i niewielki odsetek koni. Inne zajęcia gospodarcze to garncarstwo (znaleziono tu gliniane formy odlewnicze oraz ponad 15 tysięcy fragmentów naczyń (garnki, misy, puchary, wazy, czarki), metalurgia żelazna i kolorowa, obróbka drewna, kamieniarstwo (wyrób narzędzi, osełek, żaren), obróbka poroża i kości (wytwarzanie szpil, szydeł, kilofów) oraz włókiennictwo (potwierdzone odkryciem ciężarków tkackich i przęślików). Obróbka żelaza na osadzie obejmowała cały cykl produkcyjny, począwszy od pozyskania rudy i węgla drzewnego, poprzez wytop i obróbkę łupek, po wyrób przedmiotów żelaznych (m. in. zapinki, siekiery, brzeszczota piły, noży).

 

opr. Elżbieta Wyrwińska, NID, Specjalistyczna Pracownia Terenowa w Trzebinach, 25-05-2021 r.

 

 

Bibliografia

  • Gałęzowska A., Osady kultury pomorskiej i kultury wielbarskiej na stanowisku 1 w Stroszkach, gm. Nekla, pow. Września, [w:] Archeologia powiatu wrzesińskiego, Poznań-Września 2003, 131-153

Rodzaj: osada

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_30_AR.36713, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_AR.225475