Usytuowanie i opis

Grodzisko o lokalnych nazwach: “Szwedzkie Okopy” lub rzadziej „Kopiec Wołodyjowskiego“, jest położone na południowym skraju miejscowości, przy szosie Kłodnica-Kolonia Zagłoba, 1,6 km w linii prostej na północny zachód od grodziska w Żmijowiskach. Leży na terenie rozległej doliny wyznaczonej przez rzeki Wrzelowiankę i Chodelkę.

Opis stanowiska: Zabytek należy do  typu małych grodzisk, z pojedynczym wałem i fosą. Ma kształt pierścieniowaty o średnicy około 70 m. Stan zachowania obiektu jest bardzo słaby, jedynie od strony północnej na niewielkim odcinku widoczne są pozostałości wału ziemnego, zachowanego do wysokości ok. 40 cm. Południowo-wschodnia część stanowiska została zniszczona wskutek budowy szosy i wybierania ziemi w l. 70.XX w., Pozostała część  grodziska jest niszczona w wyniku prac rolnych (rozorywanie), miejscowo przez korzenie drzew sadu, który od wielu lat porasta stanowisko, w mniejszym stopniu w wyniku naturalnej erozji gleby i procesów spływowych. Niemniej jednak stanowisko widoczne jest jako niewielkie, ale wyróżniające się w krajobrazie  wyniesienie.  

Historia

W źródłach archiwalnych brak jest informacji na temat grodziska w Kłodnicy. W 1976 r., gdy podjęto pierwsze.badania archeologiczne na jego terenie, wał ziemny był jeszcze  dobrze czytelny, zachowany do wysokości 1,44 m. W kolejnych latach zabytek został częściowo zniszczony budową drogi oraz pracami polowymi. Użytkowany rolniczo jest do chwili obecnej. 

Stan i wyniki badań archeologicznych

Badania wykopaliskowe o charakterze sondażowym były prowadzone w l976 r. przez  Stanisławę Hoczyk-Siwkową i Andrzeja Kutyłowskiego. Założono 3 wykopy na wale od strony wschodniej i 2 wykopy na majdanie grodziska o łącznej powierzchni 52 m2.  W ten sposób udało się uzyskać przekrój przez grodzisko na osi w przybliżeniu wschód - zachód. Badacze stwierdzili , że wał grodziska o szerokości u podstawy ok. 5-6 m i  wys. 80 cm – był pierwotnie wyższy o ok. 40 cm, usypany z ziemi, wzmocniony co najmniej 2-3 rzędami pionowo wbitych pali lub słupów tworzących zabezpieczenie typu palisadowego oraz bliżej nieokreśloną konstrukcją w układzie poziomym, dodatkowo kamieniami polnymi oraz łatami ciężkiej żelazistej gliny. W centralnej, przebadanej części majdanu grodziska, nie stwierdzono wyraźnych śladów zasiedlenia. Badacze zauważyli też, że po stronie południowej grodziska rozciąga się osada  o wymiarach w przybliżeiu 750 x 250 m i druga osada od strony północnej o wymiarach około 200 x 250 m. Na podstawie badań chronologię funkcjonowania grodu wyznaczono na IX-X w.

W trakcie badań powierzchniowych prowadzonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski w 1980 roku, na pobliskich łąkach otaczających grodzisko, zlokalizowano również osadę przygrodową.

W latach 2016-2017 były prowadzone na grodzisku weryfikacyjne badania wykopaliskowe, kierowane przez Łukasza Miechowicza i Grzegorza Śnieżko. Zostały one poprzedzone badaniami za pomocą metod geofizycznych:  magnetycznej, elektrooporowej oraz georadaru.  W wyniku prac badawczych udało się zarejestrować przebieg fosy o szerokości około 5 m otaczającej grodzisko a w odległości około 20 i 40 m od wału odczytać przebieg dwóch kolejnych równoległych do siebie rowów, które według badaczy mogą stanowić dodatkowe fosy lub inne elementy fortyfikacji. Weryfikacji poddano również majdan grodziska. Na jego terenie odsłonięto w wykopie badawczym pozostałości budynku o wymiarach 8x12 m, zagłębionego w ziemi na około 1 m. Mimo, że przebadano go tylko w połowie (ze względu na uprawę rolną), znaleziono w jego wypełnisku jeden z największych w Polsce depozytów zwęglonych szczątków roślin uprawnych (pszenicy, bobiku, grochu, soczewicy) datowanych radiowęglowo na 2 poł. X – 1 poł. XI w. W trakcie badań łącznie pobrano ponad 400 kg prób do analiz archeobotanicznych. Bardzo liczne były również zabytki ruchome: 5 tysięcy fragmentów naczyń glinianych, liczne zabytki metalowe takie jak groty strzał, fragmenty narzędzi, elementy stroju, jak np. okucie wykonane z brązu w formie palmety o analogiach starowęgierskich. Zabytkiem, rzadko spotykanym, był żelazny krój płużny. Najcenniejsze znalezisko to naszyjnik, składający się z ponad 60 paciorków szklanych oraz dwóch monet arabskich – dirhemów z pocz. X w. Część paciorków naszyjnika owinięta była złotą i srebrną folią. Wobec tak licznego wyposażenia budynku, badacze wstępnie wyznaczyli jego funkcję jako spichlerza. Byłby to drugi tego typu obiekt z XI w. , obok spichlerza odkrytego na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, znany z ziem polskich.

Zabytek dostępnydla zwiedzających.

oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 15-01-2019 r.