Jest to jeden z nielicznych tego typu obiektów zachowanych na Lubelszczyźnie. Stanowi cenne źródło do poznania nowożydnych rezydencji obronnych.

Usytuowanie i opis

Relikty umocnień ziemnych dawnego dworu obronnego położone są we wschodniej części wsi, na niewysokim, owalnym wyniesieniu terenowym południowego stoku doliny rzeki Huczwy, w odległości około 150 m w linii prostej na północ od jej koryta i około 700 m na zachód  od granicy lasu Bukowiec. Stanowisko  znajduje się wśród zwartej zabudowy wsi, przy szosie w kierunku Tomaszowa Lubelskiego.  

Opis stanowiska: Stanowisko jest słabo czytelne w terenie. Nie zachował się na powierzchni budynek dworu i zabudowy towarzyszącej, natomiast wały ziemne zostały zniwelowane na skutek orki i prac budowlanych. Czytelne są jedynie fragmenty wału zachodniego oraz bastei północno-zachodniej. Teren stanowiska jest obecnie zajęty przez pola orne, niewielkie przydomowe sady oraz budynki gospodarcze i mieszkalne. 

Historia

Stanowisko, wpisane w 1967 r. do rejestru zabytków jako grodzisko z wałami ziemnymi otoczone fosą, po badaniach powierzchniowych w ramach archeologicznego Zdjęcia Polski oraz zwiadach terenowych wykonanych przez służby konserwatorskie, a także analizie źródeł archiwalnych, uznawane jest obecnie za .miejsce lokalizacji dworu obronnego z XVI-XVII w., po którym zachowały się wały ziemne i pozostałości fosy. 

Pierwsza wzmianka na temat miejscowości Typin pochodzi z 1409 roku, kiedy była własnością Stanisława Szwaba, jednego z fundatorów uposażenia kościoła w pobliskim Gródku. Wieś do rodziny Szwabów należała również w XVI w. i początkach wieku XVII.  Niewątpliwie byli oni fundatorami rezydencji, bowiem jak podają historycy, Typin był ich majątkiem jednowioskowym, prawdopodobnie wywodzącym się z nadania. Przypuszcza się, że założona w początkach XV w. siedziba  sukcesywnie była modernizowana aż do uzyskania u schyłku XVI w. fortyfikacji ziemnych bastejowych. Dobrze zachowane wały ziemne fortyfikacji znane są z mapy F. von Miega z lat 1779-1782. Z planu T. Rysaka i P. Konińskiego sporządzonego w 1960 r. dla potrzeb Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie wynika, że stan zachowania fortyfikacji w Typinie był nadal dobry.  Z planu można odczytać, że założenie powstało na rzucie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 135 x 140 m, z czterema  bastejami ziemnymi w narożach i fosą od strony północnej i wschodniej o szerokości około 5 m i głębokości 2-5 m względem wewnętrznej powierzchni obiektu. Wjazd na teren fortyfikacji znajdował się pośrodku wału wschodniego.

Stan i wyniki badań archeologicznych

Stanowisko nie było badane wykopaliskowo.

Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski zostały przeprowadzone w 1988 r. Zarejestrowano wówczas liczne zabytki ruchome na powierzchni, głównie nowożytne w postaci 25 fragmentów ceramiki, 2 fragmentów kafli i 1 fragmentu naczynia szklanego. Znaleziono również 6 zabytków pradziejowych (w tym 5 fragmentów ceramiki kultury łużyckiej z epoki brązu).

Kilkakrotne zwiady terenowe prowadzone w ostatnich latach przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie wykazały duży stopień zniszczenia obiektu. 

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Ewa Prusicka OT NID Lublin, 9.04.2020 r.