pałac , st. 2 - Zabytek.pl
Adres
Terebiniec
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. hrubieszowski, gm. Werbkowice
Usytuowanie i opis
Założenie pałacowe znajduje się w północnej części wsi, na niewielkim cyplu wchodzącym w starą dolinę rzeki Huczwy, obecnie otoczonym podmokłymi łąkami, na wschód od stan. 14 (Zamczyska) zlokalizowanego po drugiej stronie koryta rzeki.
Opis stanowiska: Zabytek zachował się w formie szczątkowej. Widoczne są ślady trójkątnego bastionu i fosy. Pierwotna rezydencja nie istnieje, przedwojenny dom-dworek został przekształcony na świetlicę, pojawiła się współczesna zabudowa gospodarcza. Teren stanowiska jest obecnie zaniedbany. Sztuczna wysepka po altanie, usytuowana w środku fosy, nie zachowała się (została rozmyta przez wodę), fosa jest silnie porośnięta krzewami. Teren założenia pałacowego, oprócz wymienionej zabudowy, zajmują nieużytki i pola uprawne.
Historia
W 2 poł. XVII wieku właścicielami dóbr Terebińskich, w tym Terebińca, byli Marianna Firlej i Karol Sapieha. W 1776 roku nastąpił podział majątku, w wyniku, którego Terebin, Terebiniec i Strzyżowiec podzielono na dwie części: "Golochowiana i Andrzeja Sierakowskiego". Przy okazji podziału sporządzono inwentarz zabudowań dworskich. Dwór był drewniany z gankiem, w folwarku znajdowała się liczna zabudowa gospodarcza, wymieniony został również sad, dwie sadzawki oraz ogrody warzywne. W 1 poł. XIX wieku Terebiniec był własnością Józefa Leszczyc Mirosławskiego, około połowy XIX wieku wieś była w posiadaniu Bormanów, następnie Czaplic-Pohoreckich herbu Sas. Jeszcze w ciągu XIX w. istniał w Terebińcu dwór parterowy z cegły, zniszczony pożarem w 1908 r. W tym samym roku Maria Pohorecka na nową siedzibę przebudowała dawny browar, który w 2 poł. XIX w. służył jako oficyna. W 1915 r. również i ten budynek został zniszczony. W okresie międzywojennym właściciele majątku mieszkali w małym domu, wzniesionym na fundamentach dawnej wędzarni i pomieszczeń kuchennych. Pozostałości dworskich zabudowań gospodarczych zostały poważnie zniszczone w czasie II wojny św., rozebrane w większości w latach 60. XX w., natomiast dom właścicieli majątku, po licznych przebudowach funkcjonuje obecnie jako świetlica OSP.
Przy rezydencji funkcjonowało od XVIII w. założenie obronne z fosami i bastionami, z czasem przekształcone w park typu angielskiego z wysepką w fosie na altanę, a poza fortyfikacjami z alejami spacerowymi, szpalerami, schodami prowadzącymi na łąki. Park był dobrze utrzymany aż do II wojny światowej.
W 1967 roku założenie zostało wpisane do rejestru zabytków jako grodzisko o metryce wczesnośredniowiecznej. Konserwatorski zwiad terenowy przeprowadzony w 1988 r. zweryfikował dane o zabytku i określił go jako pozostałości po romantycznym założeniu pałacowym z pseudoobronnymi elementami(o funkcji dekoracyjnej a nie obronnej) w postaci trójkątnego bastionu i fosy, datowane na okres nowożytny (XVIII w.).
Stan i wyniki badań archeologicznych
Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski wykonał w 1991 roku Wiesław Koman. Badacz uznał zabytek jako teren dawnej rezydencji, sztucznie uformowany pod zabudowę pałacową z niby-wałami i fosą, datowany na XVIII wiek.
Na trenie założenia nie prowadzono archeologicznych badań wykopaliskowych.
Zabytek dostępny dla zwiedzających.
Oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 18.04.2019 r.
Rodzaj: dwory i pałace
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_06_AR.1140, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_AR.2301281