Usytuowanie i opis

Kościół usytuowany jest w centralnej części miasta, po wschodniej stronie drogi wiodącej z Warszawy do Łomży. Otoczony jest murowanym ogrodzeniem okalającym cmentarz przykościelny. Skierowany jest fasadą do ulicy Białostockiej, prezbiterium zwrócony w stronę wschodnią. 

Świątynia wymurowana została z cegły, ze ścianami obustronnie otynkowanymi, na ceglanej podmurówce, pokryty dachówką, hełm wieży i kaplica od strony południowo-wschodniej pokryte blachą. Wewnątrz posiada sklepienia ceglane oraz drewniane, otynkowane (w kaplicach). Rozplanowany jest na rzucie prostokąta, trójnawowy, z niewyodrębnionym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą. Korpus główny od strony wschodniej flankowany jest dwiema kaplicami rozplanowanymi na rzucie prostokąta. Za prezbiterium usytuowana została prostokątna przybudówka mieszcząca zakrystię i kruchtę. W fasadzie podcień wgłębny flankowany przez dwa prostokątne pomieszczenia. Wysoki, prostopadłościenny korpus główny, z wtopioną wieżą w fasadzie, nakryty został dachem dwuspadowym, wieża zwieńczona została hełmem w formie obelisku. Kaplice boczne nakryte są oddzielnymi dachami dwuspadowymi, dobudówka pulpitowym. Elewacje rozczłonkowane są pilastrami, w wielkim porządku ustawionymi na wysokim cokole, dźwigającymi belkowanie z fryzem tryglifowym. Wnętrze kościoła rozdzielone zostało dwoma rzędami kolumn jońskich na wysokich cokołach. Nad nawą główną i bocznymi znajduje się tunelowe kolebkowe sklepienie. We wnętrzu świątyni znajduje się pięć ołtarzy. Ołtarz główny ozdobiony został rzeźbą przedstawiająca św. Idziego z łanią. Pozostałe zabytkowe elementy wyposażenia pochodzą z 2 poł. XVII w. (obraz Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej w kaplicy południowej) oraz z wieku XVIII i XIX. 

Historia

Pierwszy drewniany kościół w Wyszkowie istniał od 1347 r. Po jego zniszczeniu kolejny drewniany powstał w momencie erygowania parafii św. Idziego przez biskupa płockiego Ścibora w 1378 r. Następne drewniane świątynie budowano w  latach: 1592, 1695 oraz 1720. Obecnie istniejący murowany kościół pw. św. Idziego zbudowano w latach 1793 - 1795. Był on konsekrowany przez bpa płockiego Onufrego Szembeka w dniu 8 lipca 1798 r. W 1884 r. sta¬raniem ks. J. Szmejtera do korpusu głównego dobudowano 2 kaplice: Serca Jezusowego i Matki Bożej. Świątynia ucierpiała podczas I wojny światowej, a zwłaszcza podczas II wojny światowej, kiedy to w wyniku bombardowania miasta jej budynek wraz z wyposażeniem uległ zniszczeniu na skutek pożaru. Ocalała jedynie kaplica Najświętszej Maryi Panny, a w niej ołtarz z dwoma obrazami: Matki Bożej Apokaliptycznej i Matki Bożej Nieusta¬jącej Pomocy oraz dwa kryte dębowe konfesjonały. To właśnie w niej do zakończenia II wojny światowej odprawiano liturgię, bowiem władze niemieckie nie pozwalały na prowadzenie prac remontowych. Dopiero po wyzwoleniu parafianie mogli przystąpić do odbudowy kościoła. Prace rozpoczęte zostały pod kierunkiem księdza proboszcza Leona Goszczyckiego, następnie kontynuował je administrator parafii ksiądz Marceli Molski, a od 1946 r. ksiądz proboszcz Józef Fydryszewski. Zakończono je w 1948 r. Ponowna konsekracja świątyni przez bpa Tadeusza Pawła Zakrzewskiego, pod pierwotnym wezwaniem św. Idziego, miała miejsce w  1959 r. 

Obiekt dostępny podczas mszy oraz po uprzednim umówieniu się z proboszczem parafii w Wyszkowie.

oprac. Jerzy Szałygin, OT NID w Warszawie, 21-12-2018 r.