Historia

Kaplicę Ogrojca wznoszono od 1605 do 1609 r. Tak długi czas jej powstawania był wynikiem równoległego budowania innych kaplic stacyjnych, kościoła konwentualnego i klasztoru dla Bernardynów. Do tego budowę znacznie wydłużył rozpętany przez Mikołaja Zebrzydowskiego rokosz przeciwko królowi Zygmuntowi III. Budynek Ogrojca był od samego początku wpisany w lesisty krajobraz okolic Góry Lanckorońskiej i swoim posadowieniem miał odwoływać do położenia Ogrodu Oliwnego, z którego na swoją Drogę Pojmania i Drogę Krzyżową ruszył Jezus Chrystus. Taka analogia miała wprowadzać w nabożne przeżywanie Dróżek Pana Jezusa, a ponadto zachęcać do współ-przeżywania i współ-odczuwania Męki Chrystusa.

Pierwotnie ściany zewn. kaplicy Ogrojca podzielone były szeregiem białych i ciemnych pasów horyzontalnych, które przechodziły również przez trzony kolumn; pasy ciemne wystawały przed lico muru. Pod konsolami zwisały ozdobne dekoracje z wisiorami w formie szyszek. W l. 1903-1904 kaplicę poddano gruntowanemu odnowieniu. W tym czasie poprzez wprowadzenie białych fug i zachowanie ciemnych pasów, wystających przed lico muru, nadano elewacjom zewn. dekorację w kształcie rustyki. Również w toku tych prac nakryto kaplicę dachem namiotowym, który zastąpił pierwotną kopułę. W l. 1933-1937 przeprowadzono gruntowną restaurację, w czasie której przywrócono jej pierwotny wygląd, zachowany na zdjęciach i widokach Kalwarii Zebrzydowskiej z 1617 i 1645 r. W 1935 r. polichromię do kaplicy wykonał Władysław Lisowski. W 2014 r. z funduszy Samorządu Województwa Małopolskiego przeprowadzono prace konserwatorskie wnętrza kaplicy.

Wedle pierwotnego zamiaru kaplica miała być pierwszą po Wieczerniku stacją Dróżek Pana Jezusa. Obecnie jest czwartą kaplicą na trasie Dróżek Pana Jezusa w cyklu zw. Drogą Pojmania. 

Opis

Kaplica zlokalizowana na spadku wzniesienia nazwanego Górą Oliwną, położonego na wsch. od Góry Lanckorońskiej. W otoczeniu budynku znajduje się kaplica Pojmania. Obiekt reprezentuje styl Paulusa Baudartha i pierwszych Stacji Męki Pańskiej kompleksu kalwaryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej z czasów Mikołaja Zebrzydowskiego. Zbudowana na planie pięcioboku o ściętych narożach z łamanego kamienia. Dekoracje architektoniczne wykonano z cegły i ciosów piaskowca, pokrytych tynkiem. Kaplice przekrywa kopuła z latarnią. Podziały architektoniczne w elewacjach zewn. wydzielają ustawione w narożach na niskim cokole półkolumny toskańskie, dźwigające profilowane belkowanie, będące podstawą dziesięciobocznej kopuły. Ściany zewn. pokryto rustyką. Elewacje wew. bez podziałów; całą uwagę skupia na sobie stiukowa dekoracja czaszy kopuły o charakterze ornamentów jakby wyciętych z blachy i przymocowanych do tła za pomocą gwoździ (ornament okuciowy), pomiędzy którymi z czasem wprowadzono jeszcze polichromię, zacierającą pierwotny charakter zastosowanego przez Baudartha ornamentu. Wnętrze jest słabo oświetlone, bowiem światła dostarcza tylko latarnia kopuły i dwa otwory drzwiowe: w zach. i pd.-zach. boku kaplicy. Portale wejściowe dosyć skromne, o węgarach wykonanych z ciosu i archiwoltach rustykowanych. Przy wejściu gł. znajduje się osadzona na cokole ambona, wykonana z piaskowca.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID Kraków, 15-09-2017 r.