Historia

Początki Lanckorony sięgają zapewne XIII w., ale istnienie miejscowości źródła pisane potwierdzają dopiero w XIV w. Osada lokowana została na prawie magdeburskim. Miastem zarządzali dziedziczni wójtowie, a od XVI w. starostowie. Od 1777 r. miejscowość była własnością prywatną. Do 2. poł. XVII w. miasto rozwijało się gospodarczo. W 1869 r. pożar zniszczył większość zabudowy Lanckorony, która została szybko odbudowana, ale już nigdy nie odzyskała dawnej świetności i w 1933 r. utraciła prawa miejskie. Obecnie wieś jest siedzibą gminy. Szczyt i północno-zachodnie stoki Lanckorońskiej Góry (545 m n.p.m) położone na terenie miejscowości znajdują się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako element parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz wpisane są na listę pomników historii RP. Wieś ze względu na swój zabytkowy układ urbanistyczny i zabudowę drewnianą, znajduje się także wśród obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskiej Natura 2000. Cmentarz w Lanckoronie założony został na przełomie XVIII i XIX w. Znajduje się  na terenie dawnego przedmieścia Jastrzębia położonego pierwotnie poza terenem obwałowań miejskich. Kaplica cmentarna wzniesiona została ok. 1868 r.. Do jej budowy wykorzystano częściowo kamienny  materiał rozbiórkowy pochodzący z lanckorońskiego zamku. Świątynia powstała na miejscu drewnianego kościoła, wzmiankowanego w 1508 r., a od końca XVI w. nazywanego kaplicą. Odnawiano ją m.in. pod koniec lat 90. XX w.

Opis

Zabytkowa część cmentarza komunalnego położona jest w północno-wschodniej części wsi pomiędzy ulicami Świętokrzyską i Krakowską, na wschodnim stoku Lanckorońskiej Góry (545 m n.p.m). Kaplica murowana z cegły i kamienia, potynkowana. Świątynia jednonawowa, z trójprzęsłową nawą, na planie wydłużonego prostokąta, z węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Dach nad nawą dwuspadowy, pokryty dachówką ceramiczną z wieżyczką na sygnaturkę na kalenicy, zwieńczoną  hełmem ostrosłupowym. Nad prezbiterium dach wielopołaciowy, pokryty blachą, niższy od dachu nad nawą. Fasada trójosiowa. Górna kondygnacja fasady z trzema otworami okiennymi przechodzi w trójkątny szczyt. W górnej części szczytu okrągłe okno. Okna ujęte są w wyodrębnione w tynku obramienia o falistych krawędziach, zwieńczone krzyżem łacińskim. W osi środkowej wejście do wnętrza. Elewacje boczne kaplicy trójosiowe, trójprzęsłowe, opięte jest przyporami. Przyziemie budowli oddzielone jest od górnej kondygnacji obiegającym gzymsem kordonowym. Podobny gzyms wieńczy wszystkie elewacje korpusu budowli. Elewacje prezbiterium analogiczne jak boczne. Sklepienie kaplicy żagielkowe. Nad wejściem nadwieszony jest chór muzyczny. Do skromnego wyposażenia kaplicy należy m.in. ołtarz neogotycki, ze stiukową płaskorzeźbą “Złożenie Chrystusa do grobu”, krucyfiks barokowy, kopia obrazu św. Antoniego Padewskiego namalowanego przez Franciszka Lekszyckiego do Bazyliki Matki Boskiej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej, w ramie malowanej ok. 1700 r.,  organy z dekoracją wczesnobarokową i rokokową.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 16.12.2020 r.