Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac, ob. Muzeum Józefa I gnacego Kraszewskiego - Zabytek.pl

pałac, ob. Muzeum Józefa I gnacego Kraszewskiego


pałac pocz. XIX w. Romanów

Adres
Romanów, 25

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. bialski, gm. Sosnówka

Zespół rezydencjonalny o historii sięgającej XVI w.interesujący ze względu na powiązania z rodziną pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego.

W skromnym dworku (niesłusznie nazywanym pałacem) mieści się muzeum pisarza, na terenie  parku znajduje się klasycystyczna kaplica grobowa Kraszewskich, której autorstwo przypisywane jest architektowi królewskiemu Jakubowi Kubickiemu. 

Historia

Wieś Romanów została założona w XVI w. przez Romana Sanguszkę, wojewodę bracławskiego i hetmana polnego Wielkiego Księstwa Litewskiego (zapewne od jego imienia pochodzi nazwa miejscowości). Ok. poł. XVI w. istniała tu drewniana siedziba Sanguszków. W 1623 r. drogą małżeństw dobra przeszły do Leszczyńskich, a następnie w 1735 r. do Sapiehów z Kodnia, którzy folwark romanowski włączyli do swoich dóbr wisznickich. W 1801 r. Teofila z Jabłonowskich Sapieżyna sprzedała Romanów Annie i Błażejowi Malskim, dziadkom pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jak należy przypuszczać, Sapiehowie nie pozostawili tu okazałego pałacu otoczonego rozległym ogrodem (o czym wzmiankował w swoich pismach J. I. Kraszewski), przemawia za tym m. in. mapa A. M. von Heldensfelda z pocz. XIX w., na której widoczne jest skromne założenie z niewielkim dworem, parkiem i oficyną przy dziedzińcu. Po rozebraniu starego dworu, Malscy wznieśli w latach 1806-1812 zachowany do naszych czasów murowany klasycystyczny dworek i przekomponowali park. Współcześnie z dworem, na obrzeżach parku, wzniesiona została kaplica dworska (w pierwotnym zamyśle grobowa) ufundowana przez Konstancję z Morochowskich Nowomiejską, matkę Anny Malskiej. Autorstwo kaplicy przypisywane jest architektowi królewskiemu Jakubowi Kubickiemu. W 1846 r. Romanów przeszedł na własność Zofii z Malskich Kraszewskiej i jej męża Jana Kraszewskiego chorążego prużańskiego – rodziców pisarza Józefa I. Kraszewskiego i Kajetana Kraszewskiego, wszechstronnie uzdolnionego artysty i astronoma, żonatego z Marią Rulikowską. Kajetan odziedziczył Romanów w 1854 r. i gospodarował tu blisko pół wieku, zgromadził okazałą bibliotekę i kolekcję XIX-wiecznego malarstwa portretowego, wybudował obserwatorium astronomiczne. W 1858 r. dwór został uszkodzony przez pożar, następnie remontowany i częściowo przebudowany, z dodaniem piętra w części środkowej i czterokolumnowego portyku z tarasem. Po Kajetanie majątek odziedziczyli synowie Bogusław i Krzysztof, a następnie córki Krzysztofa – Maria i Paulina z Kraszewskich Rościszewska. Dwór został uszkodzony podczas obydwu wojen światowych – w 1915 r. podpaliły go wycofujące się wojska rosyjskie, a w 1943 r. partyzanci. Po 1956 r. rozpoczęto odbudowę dworu, a w 1958 r. zapadła decyzja o umieszczeniu tu muzeum poświęconego życiu i twórczości J. I. Kraszewskiego, który w dworze dziadków spędził wczesne dzieciństwo i pozostawił wiele wspomnień i rysunków dotyczących tego miejsca. W latach 2007-2013 zrealizowano kompleksowy program rewaloryzacji zespołu.

Opis

Zespół dworski położony jest po wsch. stronie skrzyżowania dróg lokalnych., na osi drogi biegnącej ze wsi Sosnówka. Wjazd na teren zespołu prowadzi przez mostek nad fosą i bramę z poł. XIX w. w formie kwadratowego słupa i półkolistej baszty, zwieńczonych krenelażami. Całe założenie zostało zakomponowane w obrębie prostokąta, na osi wsch.-zach., z trzech stron otoczone polami. W centrum zespołu usytuowany jest klasycystyczny dwór z pocz. XIX w., elewacją frontową zwrócony na zach., poprzedzony owalnym gazonem z podjazdem. Dwór otacza park o pow. ok. 3 ha, z pozostałościami suchych fos. Na skraju parku, po pn. stronie dworu, za fosą, położona jest klasycystyczna kaplica grobowa w formie rotundy. Na pd.-zach. krańcu parku znajdują się niewielkie sadzawki, będące częścią większego kompleksu, oddzielające pierwotnie część rezydencjonalną od folwarku położonego po pd. stronie zespołu dworskiego.

Zabytek dostępny.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, PT NID w Lublinie, 18-09-2020 r.

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.6084, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.332649