Budynek stanowi ciekawy przykład zestawienia ze sobą kubatury poszczególnych kaplic: Ukrzyżowania, Namaszczenia i Grobu Chrystusa, stanowiących barokową scenografię Golgoty, konstruującą przestrzeń modlitewną pątników, zachęcającą do współ-przeżywania z Jezusem kulminacyjnych wydarzeń Pasji. 

Historia

Budynek został wzniesiony ok. 1754 r. z fundacji Bernardynów. Przyjęty od Christiana Kruik van Adrichema przebieg nabożeństwa Męki Pańskiej kończył się na stacji Śmierci Chrystusa na krzyżu. Na górze Żar stała jednak od 1609 r. kaplica Grobu Chrystusa, której wzorzec przyjechał do Mikołaja Zebrzydowskiego z samej Jerozolimy. W ten sposób w kształtującym się rytuale dróżkowym dołożona została stacja, niezwiązana z cyklem nabożeństwa Adrichema, ujawniająca jej lokalną oboczność. Pomiędzy stacją Śmierci a Złożenia w Grobie dołożono z czasem, nie uwzględnianą w żadnych rytuałach nabożeństw pasyjnych (Bethlema, Jana Paschy i Adrichomiusza) stację Namaszczenia. Końcem XIX w. pierwotna kaplica chyliła się ku upadkowi, dlatego rozebrano ją. W 1935 r. został wzniesiony nowy obiekt, którego fundatorami byli członkowie asysty cieszyńskiej, uczestniczący jako historycznie pierwsi w celebracji sierpniowych procesji wokół Wniebowzięcia NMP.

Obiekt wyznacza 23-cią stację Dróżek Pana Jezusa, wchodzącą w skład cyklu Drogi Krzyżowej.

Opis

Budynek jest zlokalizowany na wzgórzu Żar zw. Golgotą, w otoczeniu kościoła Ukrzyżowania i kaplicy Grobu Chrystusa. Cały zespół Golgoty został wkomponowany w krajobraz naturalny, który stanowi las i ramująca go aleja jaworowa. W szacie stylowej klasycyzująca kaplica została wzniesiona na planie kwadratu z ciosów kamienia. Budynek nakrywa dach siodłowy. W elewacjach zewn. podziały poprowadzono za pomocą pilastrów narożnych, ustawionych na kamiennym cokole i podtrzymujących belkowanie. W ścianie pn. umieszczono półkoliście zamknięte wejście do kaplicy, zaś w ścianie pd. dwie bliźniacze wnęki zamknięte hemisferycznie z figurami (prawdopodobnie): Melchizedecha i proroka Eliasza. W elewacjach wew. brak podziałów architektonicznych. Wnętrze nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami. W nastawie ołtarzowej przeniesiony z poprzedniej kaplicy obraz Kazimierza Bieńkowskiego, przedstawiający Namaszczenie ciała Chrystusa przed złożeniem w Grobie.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID w Krakowie, 15-09-2017 r.