kaplica św. Rafała - Zabytek.pl
Adres
Kalwaria Zebrzydowska
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. wadowicki, gm. Kalwaria Zebrzydowska - miasto
W dekoracji i konstrukcji stanowi przykład stylu pierwszego architekta założenia kalwaryjnego Paulusa Baudartha, który zastosował znane sobie rozwiązania renesansu flamandzkiego oraz napływającego na te tereny nowinkarstwa związanego z nowym stylem kościoła śś. Piotra i Pawła w Krakowie.
Historia
Kaplica św. Rafała została wzniesiona w l. 1616-1617 wg projektu niderlandzkiego architekta Paulusa Baudartha. Zarówno masywność, ciężkość form, jak i kompozycja zdają się przekonywać o bazowaniu architekta na wzorach Jana Vredemana de Vries i renesansu flamandzkiego, np. szczyty flamandzkie zdobione obeliskami z kulami. Szkarpy kaplicy od str. wsch. sprawiają wrażenie, jakby przygniatały dźwigany budynek. Grube mury i ciężkie proporcje zdają się być także znamionami napływającego na te tereny baroku (silnie oddziaływała architektura wykańczanego w tym czasie budynku kościoła śś. Piotra i Pawła w Krakowie, którego architektem był pierwszy projektant kościoła konwentualnego Bernardynów Giovanni Maria Bernardoni). Ponadto kaplica św. Rafała leżała poza obrębem murów klasztornych, które wzniesiono przed ukrywającymi się w lasach Bugaju lokalnymi zbójcami. W tym kontekście umocniony charakter architektury Kaplicy św. Rafała, znajdującej się w bliskim otoczeniu klasztoru, komunikował z obronnym charakterem całego kompleksu. Znacznie zmieniono jej charakter i przebudowano w czasie remontu w 1716 r. Zniknął m. in. pierwotny obramiony kamiennymi listwami szczyt o bokach skręcających się na kształt wolut, a na jego miejsce wprowadzono skromne trójkątne szczyty, zachowujące tylko pierwotną dekorację obeliskami i figurę Archanioła Rafała. W 1902 r. kaplicę gruntownie odrestaurował br. arch. Kamil Żarnowski OFM, a w l. 1934-1936 polichromię w kaplicy wykonał Władysław Lisowski. Kompleksowe odnowienie kaplicy miało miejsce w 1987 r.
Kaplica pełni podwójną funkcję w przebiegu dróżek kalwaryjskich, co oddaje jej dwoiste wezwanie: Kaplica Rafała vel Kaplica Koronacji Matki Boskiej. Obiekt wyznacza pierwszą stację Dróżek Pana Jezusa, niewchodzącą w skład żadnego z cyklów i 21-szą stację Dróżek Matki Boskiej w cyklu Wniebowzięcia.
Opis
Budynek posadowiony na spadku wzniesienia znajdującego się vis a vis Góry Lanckorońskiej, pomiędzy Sanktuarium a Wyższym Seminarium Duchownym Bernardynów. Kaplica wchodzi w skład pierwszych budynków fundacji Mikołaja Zebrzydowskiego. Wykonana na planie prostokątnym z mniejszą i węższą półkolistą apsydą od zach. i kamiennymi kolistymi szkarpami od wsch. Obiekt zbudowany z łamanego kamienia z dekoracją architektoniczną wykonaną w otynkowanym kamieniu i cegle. Dekoracje elewacji zewn. horyzontalne: kamienny cokół, opaska murów z otynkowanej cegły (obiegająca dookoła kaplicę) oraz proste belkowanie. Budynek nakrywa dwuspadowy dach, ukryty za szczytami parawanowymi (typowo flamandzkimi); apsyda nakryta dachem półkopulastym. Na osi gł. apsydy znajduje się jeden pilaster, który podtrzymuje belkowanie. Do kaplicy prowadzą dwa półkoliste wejścia: jedno od str. pd., a drugie od wsch. Elewacje wew. o skromnej dekoracji, z prostym gzymsem rozdzielającym ściany od nakrywającego kaplicę sklepienia klasztornego. Do wnętrza światła doprowadzają dwa półkoliste okna apsydy. Wyposażenie stanowi późnobarokowy ołtarz z malowidłem Koronacja Matki Boskiej autorstwa Jana Jerzyczka oraz obraz przedstawiający scenę pogrzebu św. Anny, matki Marii.
Zabytek dostępny z zewnątrz.
Oprac. Mirosław Płonka, OT NID w Krakowie, 15-09-2017 r.
Rodzaj: kaplica
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.215267