Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom zdrojowy "Pod Lwami" - Zabytek.pl

dom zdrojowy "Pod Lwami"


kamienica XVIII w. Wałbrzych

Adres
Wałbrzych, Pocztowa 9

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. Wałbrzych, gm. Wałbrzych

Dom zdrojowy „Lwi gród” jest jednym z nielicznych już reliktów zabudowy uzdrowiskowej w Starym Zdroju.

Przykładem śląskiego budownictwa uzdrowiskowego z przełomu XVIII na XIX w. wzorowanego na architekturze rezydencjonalnej, noszącego cechy późnego baroku.

Historia

W latach 1664-1873 na terenie Starego Zdroju, obecnie dzielnicy Wałbrzycha istniało niewielkie, ale znane uzdrowisko. Jego rdzeń powstał w zachodniej części wsi, w sąsiedztwie zespołu pałacowego (przy ul. 11 Listopada 12), a do poł. XVIII w. uzdrowisko to zostało rozbudowane w kierunku północnym. Wytyczono aleję-promenadę (obecną ul. Pocztową) prowadzącą w kierunku tzw. Zdroju Dolnego i przy niej wzniesiono w układzie rozproszonym, murowane i szkieletowe budynki uzdrowiskowe. Następnie w 2 poł. XVIII w., przy promenadzie i na obszarze osuszonego Kuźniczego Stawu zbudowano barokowy budynek poprzedzający obecny dom gościnny i Dom Zdrojowy, tzw. „Lwi gród”, który w obecnych swych formach, w stylu łączącym elementy późnego baroku i wczesnego neoklasycyzmu został ukształtowany około 1800 r. Na jego piętrze, w centrum przedniego traktu urządzono salę spotkań towarzyskich. Usytuowano ją jak sale reprezentacyjne w pałacach i według wzorów z architektury rezydencjonalnej powiązano funkcjonalnie z centralnie usytuowaną, główną klatką schodową. Zgodnie też z nowymi tendencjami fragmenty bocznych ścian sali poprowadzono łukiem i ukształtowano w narożnikach sali kopulasto sklepione nisze na piece. Okna Sali wyróżniono łukiem pełnym. Wnętrza budynku modernizowano i remontowano w XIX i XX w. Przy Domu Zdrojowym utworzono niewielki plac i ogród służący towarzyskiemu życiu kuracjuszy. 

Opis

Budynek wymurowano z cegły z dodatkiem kamienia, a niektóre ściany działowe wykonano z desek lub w konstrukcji ryglowej. Tynkowany budynek zbudowano na planie prostokąta, jako dwutraktowy ze środkowym korytarzem oraz z salą spotkań towarzyskich, w centrum przedniego traktu piętra. Budynek wzniesiono jako dwukondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z naczółkami. Elewacje frontową i tylną ożywiono środkowymi ryzalitami pozornymi. Środkowy ryzalit pozorny elewacji frontowej podzielono pilastrami toskańskimi wielkiego porządku wspierającymi belkowanie, nad którym, w partii dachu zbudowano dwukondygnacjową facjatę nakrytą dwuspadowym dachem. W jej dolnej części wprowadzono trójarkadową loggię z półkolistymi otworami, ozdobioną czterema kamiennymi głowami lwów. Facjatę zwieńczono belkowaniem i wysoką, pełną attyką (z oculusem i geometryczną dekoracją), flankowaną bocznie spływami. Boczne partie fasady ujęto skrajnie narożnymi boniowanymi lizenami, zwieńczono belkowaniem koronującym, wykonanym częściowo dość linearnie w tynku, częściowo plastycznym. Otwory w fasadzie wprowadzono prostokątne za wyjątkiem okien sali spotkań towarzyskich zamkniętych łukiem pełnym. Ujęto je tynkowymi obramieniami listwowymi. Elewacje boczne z narożnymi boniowanymi lizenami zwieńczono belkowaniem u podstawy trapezowych szczytów. W elewacjach tych umieszczono późnobarokowe portale zamknięte łukami pełnymi, profilowane, z węgarami z głowicami. Elewacja tylna otrzymała pozorny ryzalit środkowy podwyższony, zwieńczony obramionym, trójkątnym szczytem, dzielonym nad I piętrem profilowanym belkowaniem W osi tego ryzalitu umieszczono markowany w tynku prostokątny występ muru, m.in. z otworami o łuku pełnym. Piwnice nakryto sklepieniami kolebkowymi z lunetami, salę spotkań towarzyskich stropem z fasetą (na owalu). Pozostałe wnętrza drewnianymi stropami z sufitami.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 01.10.2018 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.83011, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.158242