Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

willa - Zabytek.pl

Adres
Szczecin, Aleja Wojska Polskiego 115

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Jedna z najbardziej charakterystycznych i okazałych rezydencji najstarszej willowej dzielnicy Szczecina zwanej Westendem.

Wzniesiona w końcu XIX w. prezentuje malownicze formy stanowiące mieszaninę elementów północnego renesansu, późnego gotyku i innych stylów. Zachowała bogaty wystrój wnętrz z charakterystycznym dwukondygnacyjnym hallem. Jest przykładem właściwie przeprowadzonej konserwacji i adaptacji zabytkowego budynku do współczesnych potrzeb.

Historia

Willa przy obecnej ulicy Wojska Polskiego (dawnej Falkenwalderstrasse) nr 115, położona jest na terenie Westendu – willowego przedmieścia Szczecina, założonego w początkach lat 70. XIX w. Oznaczona pierwotnie numerem 60b, wzniesiona została w latach 1897-1898 r. na zlecenie radcy miejskiego Georga Grawitza. Projekt wykonał w 1897 r. szczeciński architekt W. O. Zimmermann. Pozwolenie na budowę wydano 24 grudnia 1897 r., 1 lutego następnego roku zgłoszono do odbioru fundamenty willi, a w kwietniu przystąpiono do budowy stajni w podwórzu. 14 maja 1898 r. zgłoszono do odbioru stan surowy budynku, zaś 23.01.1899 r. oba budynki – willi i stajni zostały zgłoszone do odbioru końcowego.

W 1908 r. willa zakupiona została przez właściciela ziemskiego Augusta Diestela. W 1935 r. od strony obecnej ul. Miłaszewskich zmieniono granicę działki oraz wybudowano nowe metalowe ogrodzenie zgodnie z projektem, który wykonał architekt Franz Plötz. W okresie 2. wojny światowej w willi mieściły się biura spółki zajmującej się hodowla bydła (Viehwirtschaftsverband). Po wojnie, w 1951 r. budynek został przekazany szkole muzycznej. Placówka ta, założona w 1946 r. przez Halinę Nowacką-Durnasiową, została upaństwowiona w 1950 r. Wkrótce potem otrzymała nowe lokum, które objęła w 1952 r. Na potrzeby szkoły adaptowano wnętrza do nowych funkcji, dzieląc m.in. duże sale na mniejsze pomieszczenia (np. salon na parterze). Rozebrano dawną stajnie i zlikwidowano ogrodzenie od strony ulicy. W latach 2014-2015 przeprowadzono gruntowny remont budynku, przywracając dawny układ wnętrz i poddając konserwacji elementy wystroju. Podczas realizacji projektu przywrócono historyczny wygląd pomieszczeniom na parterze. Zlikwidowano m.in. nieestetyczną ścianę działową w dawnym salonie, która wyznaczała granice sekretariatu i pokoju nauczycielskiego. Powstała tam sala konferencyjna połączona z pokojem nauczycielskim. Całkowicie przebudowane zostało poddasze, a powstałe sale dydaktyczne zostały wyposażone w nowoczesny, multimedialny sprzęt. W 2017 r. uporządkowano otoczenie willi i na nowo urządzono położony przed nią ogród.

Opis

Willa przy al. Wojska Polskiego 115 położona jest w willowej dzielnicy Szczecin-Łękno, znanej niegdyś jako Westend, na narożnej działce pomiędzy aleją Wojska Polskiego od południowego zachodu, a ul. Miłaszewskich od południowego wschodu. Budynek otoczony jest ogrodem porośniętym drzewami – platanami i cisami oraz ozdobnymi krzewami. Do dziś przetrwało oryginalne metalowe ogrodzenie od strony ulic Miłaszewskich i częściowo Wojska Polskiego, gdzie zostało wtórnie przesunięte w głąb działki i zrównane z licem frontowej elewacji. Mimo iż ta ostatnia ma reprezentacyjny charakter, wejście do budynku usytuowane jest w bocznej elewacji północno-zachodniej.

Willa wzniesiona w formach północnego neorenesansu z elementami nawiązującymi do architektury późnogotyckiej. Założona na nieregularnym, centralizującym rzucie z licznymi ryzalitami i aneksami, zamkniętymi prosto i trójbocznie. Jednopiętrowa, podpiwniczona, z użytkowym poddaszem. Asymetryczna, swobodnie kształtowana bryła, nakryta jest wysokimi, przenikającymi się dachami o różnych kształtach (dwu- i trójspadowymi oraz naczółkowymi). Frontowy, trójboczny wykusz zwieńczony został rodzajem kopuły, z ozdobną sterczyną o formie kwiatu, a parterowa loggia od południa – tarasem. Przylegające do korpusu głównego niższe boczne części, takie jak przedsionek, weranda, wykusz i ryzality ukształtowane są w sposób potęgujący wrażenie narastania brył.

Budynek murowany, otynkowany, z bogatym detalem wykonanym ze sztucznego kamienia i piaskowca. Dach kryty dachówką karpiówką, kopułka wykusza - blachą.

Elewacje z niskim cokołem z ciosów kamiennych, asymetryczne, obficie zdobione rzeźbiarskim detalem. Otwory okienne w kamiennych obramieniach, zamknięte prosto, lub łukami odcinkowymi, w nadproża niektórych okien wpisany kształt łuku kotarowego. Elewacja frontowa z asymetrycznie usytuowanym, trójbocznym, dwukondygnacyjnym wykuszem, zwieńczona szczytem o krawędziach podkreślonych krótkimi wolutami i kulistymi sterczynkami. Kondygnacje wykusza oddzielone płaskorzeźbionymi kartuszami rozdzielonymi na narożnikach postaciami syren. W środkowym, owalnym kartuszu – przedstawienie jednomasztowego żaglowca (kogi?), w bocznych – po trzy rozety. W szczycie elewacji – zegar słoneczny. Elewacja północno-zachodnia poprzedzona niskim przedsionkiem z wysokim asymetrycznym dachem i portalem głównego wejścia, usytuowanym w rodzaju domku portalowego zwieńczonego trójdzielnym, półkoliście zamkniętym szczytem. Otwór wejściowy zamknięty łukiem odcinkowym, nadświetle portalu – łukiem pełnym. W nadprożu wejścia napis gotycką minuskułą: „Anno Domini 1898”. Szczyt zdobiony motywami roślinnymi i czołgankami na krawędziach, zwieńczony sterczynką. Elewacja południowo-wschodnia, od ul. Miłaszewskich rozczłonkowana dwoma nierównej szerokości ryzalitami, pomiędzy którymi dwuprzęsłowa parterowa loggia, obecnie przeszklona, a pierwotnie otwartą na zewnątrz szerokimi arkadami na niskich kolumienkach. Kamienny parapet logii złożony z przenikających się kręgów, tworzących ozdobny wzór. W narożniku południowym usytuowana trójbocznie zamknięta weranda o dużych przeszklonych otworach, zamkniętych łukami odcinkowymi.

Wnętrze willi dostępne przez wydłużoną sklepioną sień z boazerią i schodami, rozplanowane wokół dwukondygnacyjnego hallu z drewnianymi schodami, prowadzącymi na galerię I piętra. Oświetlony przez duże witrażowe okno hall o ścianach wyłożonych boazerią, wyposażony jest w kominek z ozdobnych zielonych kafli. z Dwuskrzydłowe drzwi z dekoracją snycerską o motywie kwiatów i liści prowadzą do pozostałych pomieszczeń. Największe i najbardziej reprezentacyjne z nich, pełniące niegdyś funkcję jadalni, a obecnie sali koncertowej, położone jest po południowo wschodniej stronnie hallu. Zachowały się tu boazeria ścian, snycerska oprawa wnęki z siedziskami i kominkiem oraz kasetonowy strop z oryginalnymi lampami. Tuż obok, na przeciw głównego wejścia znajduje się dawny salon ze stiukową, neorokokową dekoracją sufitu o motywach figuralnych. Do czasu ostatniego remontu wnętrze to było podzielone wtórnie wstawioną ścianką, obecnie służy jako sala konferencyjna i pokój nauczycielski. Dwa sąsiednie pomieszczenia, ze stiukową geometryczną dekoracją sufitu służyły jako pokoje pani i pana. Pierwsze z nich, dostępne z dawnego salonu, położone w narożniku południowym, zajmuje wnętrza trójbocznej werandy i wykusza. Drugie, kwadratowe w kształcie, dostępne bezpośrednio z hallu, oświetlone jest przez szerokie, potrójne okno fasady.

Obiekt dostępny w godzinach pracy szkoły, za zgodą jej dyrekcji.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 05-10-2017 r.

Rodzaj: willa

Styl architektoniczny: eklektyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.119821, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.432668