Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny


kościół pocz. XV w. Krosno

Adres
Krosno, Franciszkańska 5

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. Krosno, gm. Krosno

Kościół pw.Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny tworzący wraz z klasztorem zespół franciszkanów, stanowił kluczowy element zabudowy miasta lokacyjnego.

Uzupełniany na przestrzeni wieków o nowe elementy jest obecnie jednym z najważniejszych elementów zabudowy staromiejskiej i najcenniejszych zabytków miasta Krosna.

Historia obiektu

Kościół klasztorny powstał w dwóch etapach.  Prezbiterium wybudowano w k. XIV w. na miejscu i z wykorzystaniem reliktów wcześniejszej, przedlokacyjnej kaplicy Przemienienia Pańskiego z XIII/XIV w. a korpus nawowy w 1 poł. XV w. Świątynia była kilkakrotnie rozbudowywana: o kaplicę MB Różańcowej w 1615 r., o kaplicę Męki Pańskiej w 1618 r., w l. 1647-48 z fundacji Stanisława Oświęcima o kaplicę p.w. NMP, św. Stanisława i wszystkich patronów (zwaną kaplicą Oświęcimów) oraz o kaplicę MB Murkowej w 1748 r. Wielki pożar miasta z 1872 r., który dotknął także świątynię, spowodował liczne uszkodzenia: spalenie więźby dachowej, zawalenie sklepień prezbiterium, spalenie części wyposażenia. Odbudowa miała charakter doraźny, ściany otynkowano obustronnie, a wnętrze wyposażono bez dbałości o styl. W l. 1899-1904 kościół był gruntownie restaurowany i regotyzowany pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego i inż. Wiktora Sikorskiego. W tym czasie wybudowano wyburzono kaplicę MB Murkowej a obraz znajdujący się w niej MB Murkowej Obrończyni Wiary przeniesiono do ołtarza głównego. Z tego czasu pochodzi polichromia i neogotyckie wyposażenie wnętrza. W 1945 r. po zniszczeniach wojennych przeprowadzono remont dachu i elewacji frontowej kościoła, w 1967 r. remont generalny budynków zespołu pod kierunkiem inż. Stępnia podczas którego w kościele: wzmocniono odchylone od pionu filary międzynawowe i oblicowano je płytami piaskowca, wymieniono tynki wewnętrzne, oczyszczono żebra sklepienne a w nawie głównej dodano nowe z cegły profilowanej, rozebrano drewniany chór muzyczny i dodano nowy o konstrukcji żelbetowej i schody nań, wykonano opaskę odbojową wokół kościoła oraz ogrzewanie nawiewowe z kotłownia pod zakrystią. W l. 1974-81 dokonano konserwacji sztukaterii w kaplicy Oświęcimów a w l. 1982-83 wstawiono witraże wykonane przez M. i K. Paczków z Krakowa wg proj. M. Kaczyńskiego. W 1993 r. wymieniono na kościele więźbę dachową przywracając jej wysokość sprzed pożaru z 1872 r. a dach pobito miedzią. W l. 2007-2010 przeprowadzono prace zabezpieczające przed wilgocią ściany fundamentowe, wprowadzono drenaż opaskowy, wymieniono instalację grzewczą, wykonano nowa posadzkę. W l. 2012-16 przeprowadzono prace konserwatorskie przy części wyposażenia kościoła.

Opis obiektu

Kościół stanowi element zespołu franciszkańskiego położonego w centrum miejscowości, w pd.-wsch. części miasta lokacyjnego, przy ulicy wybiegającej z rynku. Jego wsch. granicę stanowi skarpa miejska, d. skarpa rzeki Wisłok.

Kościół wybudowano w stylu gotyckim jako orientowany, z fasadą w pierzei ulicy, trójnawowy, pseudohalowy, z przylegającą do niego na wysokości pierwszego przęsła kwadratową w rzucie kaplicą Oświęcimów, wydłużonym, trójprzęsłowym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium z przylegającymi do niego od pn. zakrystią oraz kaplicami od pn. i pd., dostępnymi z naw bocznych. Nawę główną, wyższą i szerszą od bocznych przekryto sklepieniami gwiaździstymi, prezbiterium sklepieniem kolebkowym z lunetami, w nawach bocznych sklepienia krzyżowo-żebrowe. W bryle dominuje prostopadłościenny korpus nawy głównej i prezbiterium, opiętych przyporami, przekryty stromym dachem dwuspadowym przechodzącym w wielospadowy nad zamknięciem prezbiterium, przesłoniętym od frontu blankowanym szczytem i zaakcentowanym arkadową, zwieńczoną baniastym hełmem wieżyczką na sygnaturkę. Nawy boczne, kaplica Przemienienia Pańskiego i zakrystia przekryte są dachami pulpitowymi z blankowanymi szczytami a kaplica MB Różańcowej, niższa od nawy bocznej ośmioboczną kopułą wyprowadzoną z dachu czterospadowego. Zakrystię wybudowano jako podpiwniczoną, pod prezbiterium i kaplicą Oświęcimów założono krypty. Kościół wymurowano z cegły i kamienia. Elewacje nietynkowane, o wątkach kamiennych i ceglanych, opięte są przyporami i obwiedzione kamiennym, profilowanym gzymsem, powyżej którego rozmieszczono ostrołukowe okna. Fasadę zaprojektowano jako trójosiową, symetryczną, trzykondygnacyjną, z wejściem w kamiennym, rozglifionym, profilowanym portalu, w drugiej kondygnacji umieszczono 3 ostrołukowe okna a powyżej szczyt rozczłonkowany pośrodku sześcioma blendami zamkniętymi łukiem pełnym o profilowanych glifach. Od pn. przylega gładko tynkowana o ramowej dekoracji, jednoosiowa, na kamiennym cokole i zwieńczona gzymsem ściana kaplicy.  We wnętrzu świątyni na uwagę zasługują cztery kamienne nagrobki szlacheckie, wybitne dzieła rzeźby nagrobnej, fragmenty odkrytych w 1994 r. średniowiecznych malowideł oraz słynący cudami obraz MB Murkowej.

Dostępność dla zwiedzających: Obiekt dostępny.

Autor noty: Barbara Potera, OT NID Rzeszów, 16-01-2024 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Krzysztof Urbański.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.9482, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.199681