Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dwór - Zabytek.pl

dwór


dwór 2. poł. XVIII w. Karniowice

Adres
Karniowice, Rycerska 33

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Zabierzów

Dwór barokowy z elementami historyzmu dziewiętnastowiecznego.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1286 r. kiedy to książę Leszek Czarny przekazał ją w dziedziczne posiadanie kasztelanowi krakowskiemu Sułkowi z Niedźwiedzia herbu Stary Koń. W 1440 r. Władysław Warneńczyk na prośbę

Katarzyny z Melsztyna, wdowie po Mikołaju Białusze, przenosi jej wsie, w tym Karniowice, na prawo magdeburskie. W XV wieku Karniowice należały do dwóch właścicieli. Wiadomo, że w 1470 r. jedna część wsi była własnością kustosza kolegiaty św. Idziego w Krakowie. Druga część wsi w 1469 r. należała do Dobiesława Kmity z Wiśnicza, kasztelana lubelskiego. Potem właścicielami byli też: bracia Salomon z Krakowa, Jan z Tenczyna, rodzina Szarotów. Pierwszym właścicielem całości wsi został Jerzy Pipan, doktor medycyny i prawa, rajca krakowski. Część wsi otrzymał on od swojego stryja Aleksandra a Cerazynów”-drugą część wsi kupił w 1615 r. od swojego pacjenta, Stanisława Lubomirskiego. W 1624 r. ufundował kaplicę oraz prawdopodobnie dwór (mamy wiadomość, że w 1631 r. zatrudniał „murarza Adama z Opawy” ). Późniejszym dziedzicem Karniowic był ks. Stanisław Wojeński z Brzezia, (w 1666 r. odnowił kaplicę). Niemal cały XVIII w. Karniowice w posiadaniu Dembińskich. W 1783 r. przechodzą na własność Joachima Morsztyna. Prawdopodobnie z tego okresu pochodzi zachowany dwór (wg.  E. Pytlarza obecny dwór powstał po 1796 r.). W 1807 r. Morsztyn darowuje majątek swojej wnuczce Emilii Ossolińskiej. Następuje sekwencja częstych zmian własnościowych (Meciszewscy, Bartynowscy). W 1856 r. dwór dostaje się w ręce Stanisława Mieroszewskiego, który około 1860 r. dokonuje przebudowy dworu. Od pocz. XXw. do 1945 r. dwór pozostaje własnością Skrzyńskich. Przejęty na rzecz skarbu państwa i użytkowany jako obiekt administracyjny gospodarstwa rolnego został doprowadzony do stanu częściowej ruiny. W 1988 roku, Krakowski Ośrodek Postępu Rolniczego (obecnie Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach), przeprowadził renowację obiektu. Ze względu na niewyjaśnioną sytuację własnościową i brak programu zagospodarowania  prace przerwano na etapie stanu surowego, zamkniętego. W 1997 r. zespół został sprzedany właścicielowi prywatnemu.

Opis

Wieś Karniowice położona jest ok. 20 km na północny-zachód od Krakowa, na terenie Wyżyny Krakowskiej, w bezpośrednim sąsiedztwie Doliny Bolechowickiej i Kobylańskiej. Zespół dworski położony jest północny -wschód części wsi. Dwór frontem zwócony jest ku wschodowi. W bezpośrednim otoczeniu dworu park krajobrazowy, kaplica oraz oficyna i zruinowane budynki gospodarcze, w większej odległości bloki degradujące krajobraz wsi. Dwór na planie zbliżonym do kwadratu trój traktowy, z głębokim traktem korytarzowym pośrodku. W elewacji frontowej dwa ośmioboczne alkierze powiązane z traktem frontowym. Od frontu wysunięty ryzalitycznie ganek. Budynek parterowy, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Dach łamany z lukarnami w dolnej połaci i doświetlami typu wole oko w górnej. Alkierze nakryte dachami namiotowymi. Ganek frontowy, przeszklony, zwieńczony wolutowym szczytem o charakterze rokokowym na którym kartusz z herbem Ślepowron. Elewacja frontowa dziewięcioosiowa, z czego 2 osie skrajne to alkietrze a środkowe try wspomniany ganek, dostępny po czterech stopniach. Jego osie wypełniają porte-fenetre, przeszklone w 2/3 swej wysokości. Narożniki elewacji zarówno dworu jak i alkierzy podkreślione płytkim boniowaniem, a okna opaskami. Bonie oraz płaskie opaski okien ukształtowane w tynku. Elewacja tylna siedmioosiowa, okna rozmieszczone regularnie, elewacja opracowana analogicznie do frontowej. Brak bogatszego detalu architektonicznego. Elewacje boczne dwu i pięcioosiowe opracowane podobnie również bez elementów dekoracyjnych.

Dwór murowany z cegły, tynkowany, piwnice murowane z cegły, sklepione kolebkowo i krzyżowo, wsparte na masywnych ceglanych filarach. Stropy wylewane, betonowe. Detal architektoniczny elewacji modelowany w tynku. Więźba dachowa drewniana, stolcowa. Dach kryty gontem. Schody betonowe, wylewane, jednobiegowe. Stolarka drewniana. Okna skrzynkowe, podwójne, sześciopolowe, dwuskrzydłowe, podzielone szprosami. Drzwi płycinowe, z płycinami o charakterze neorokokowym (nieliczne oryginalne), drzwi do piwnic klepkowe, obite ćwiekami.

Oprac. Grzegorz Młynarczyk, OT NID w Krakowie 04.2020 r.

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.195602, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.396432