Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dzwonnica - Zabytek.pl

dzwonnica


dzwonnica 1682 r. Szalejów Górny

Adres
Szalejów Górny

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Kłodzko

Znajdujące się przy kościele par.pw.Św. Jerzego średniowieczny mur obronny, późnogotycki budynek bramny oraz dzwonnica z kaplicą i kostnicą tworzą cenny, rzadko już spotykany na Śląsku i na Ziemi Kłodzkiej zespół kościelny.

Późnogotycki budynek bramny należy do jednych z najstarszych tego typu obiektów na terenie Ziemi Kłodzkiej, dodatkowo z wyeksponowaniem funkcji obronnych. Budynek ten jest reprezentatywny dla rzadziej wznoszonego typu wieżowego budynku bramnego. Dzwonnica jest świadectwem zwyczaju lokalizowania wież kościelnych w linii muru cmentarnego i przykładem barokowego obiektu o standardowych formach. Dodatkowe znaczenie ma zachowanie w obrębie zespołu kościelnego w Szalejowie Górnym późnogotyckiej wimpergi z Veraiconem, podobnie jak uczyniono to w zespołach kościelnych Ziemi Kłodzkiej, w Trzebieszowicach, Ołdrzychowicach i w Ścinawce Średniej.

Historia

Szalejów Górny, jedna ze starszych wsi Ziemi Kłodzkiej założony w latach 1269-1350, a obecny kościół par. pw. Św. Jerzego zbudowany w 2 poł. XIV w. Zlokalizowany na inkastelowanym cmentarzu otoczonym kamiennym murem obronnym wzniesionym z kamienia łamanego w 1 poł. XV w. Mur ten pierwotnie o wysokości 3 m, z drewnianym chodnikiem na belkach założonym na poziomie ok. 1, 80 m. W XVIII lub XIX w. odcinki muru częściowo przebudowywane i obniżone, co widoczne szczególnie przy budynku bramnym. W trakcie budowy muru, w 1 poł. XV w. wbudowany w jego pd. odcinek późnogotycki budynek bramny z kamiennym portalem w elewacji frontowej, strzelnicą szczelinową w głęboko rozglifionej niszy i z kamiennymi kroksztynami pomostu. Budynek bramny przekształcony następnie w końcu XVI w., kiedy to wykonany kamienny portal w elewacji bocznej. Przejazd bramny pierwotnie nakryty stropem, wtórnie przesklepiony w XVII lub XVIII w. W latach 70. lub 80. XIX w. w partii I piętra budynku bramnego przebite ostrołuczne, neogotyckie okna. Niedaleko od budynku bramnego wzniesiona w linii muru cmentarnego dzwonnica o funkcji głównej bramy kościelnej. Początkowo, ok. 1610 r drewniana z 3 dzwonami, w 1675 r. rozebrana. Obecna, barokowa zbudowana w 1682 r. z inicjatywy i z fundacji jezuitów. Do niej i do muru cmentarnego dostawiony po 1739 r. jednokondygnacjowy budynek o cechach znacznie uproszczonego baroku, przebudowywany w XIX w., mieszczący kostnicę i kaplicę.

Opis

Kościół par. pw. Św. Jerzego otoczony cmentarzem założonym na planie nieregularnego owalu, wydzielonym kamiennym, obecnie nie tynkowanym, obronnym murem z przyporami. Obecnie o pierwotnej wysokości tylko pn. odcinek muru o grubości ok. 90 cm i o wysokości ok. 3 m. Na poziomie ok. 1.80 zachowane gniazda belek pomostu. Ponadto w górnym odcinku muru, wysokim przedpiersiu, na poziomie pomostu — dwie klinowe strzelnice. W pd. odcinek muru obronnego włączony budynek bramny, murowany, tynkowany, na planie trapezu, dwukondygnacjowy, nakryty czterospadowym dachem. W jego przyziemiu ostrołuczne otwory bramne, w tym ten w elewacji frontowej ujęty kamiennym obramieniem. Budynek flankowany skrajnie od pd., od strony ulicy dwiema kamiennymi przyporami wysokimi jak pierwotnie pd. odcinek muru. W pozostałych elewacjach budynku brak otworów lub ich rozkład stosowny do potrzeb. We wsch. elewacji bocznej, na poziomie piętra kamienny portal z końca XVI w. (ze sfazowaniem) poprzedzony schodami, strzelnica szczelinowa w rozglifionej niszy i kamienne kroksztyny (pomostu?). W partii pietra neogotyckie ostrołuczne okna, obecnie ślepe. Przejazd bramny nakryty sklepieniem kolebkowym. W ten sam odcinek muru, ale w kierunku zachodnim wbudowana dzwonnica, murowana, tynkowana, na planie czworoboku, czterokondygnacjowa, nakryta jednoprześwitowym, baniastym, hełmem. W jej przyziemiu przejazd bramny o łuku pełnym, sklepiony kolebką o podkroju odcinkowym. Jednoosiowe elewacje dzwonnicy z prostokątnymi oknami różnej wielkości i oknami izby dzwonowej zamkniętymi półkoliście. Rozczłonkowane pasowymi gzymsami. Zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. We wsch. elewację wieży wmurowana późnogotycka wimperga z Veraiconem pochodzącym z dawnej bramy kościelnej lub z elewacji kościoła. Do pn. elewacji dzwonnicy dobudowana dwukondygnacjowa przybudówka z klatką schodową. Natomiast od pd.-wsch. dostawiony do dzwonnicy budynek zawierający kostnicę i kaplicę, mający bardzo prostą, użytkowo kształtowaną bryłę. Murowany, tynkowany, na planie nieregularnego czworoboku, jednokondygnacjowy, nakryty pulpitowym dachem. Komponowana elewacja pn. zwrócona ku kościołowi, rozczłonkowana arkadami.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Opr. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 19-10-2016 r.

Rodzaj: dzwonnica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BL.22846, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BL.18699