Historia

Od XIX w. aż do połowy XX w. wieś Teodozjów odgrywała znaczącą rolę jako duży ośrodek olejarski w okolicy. Historia ośrodka rozpoczyna się na przełomie XVIII i XIX w., kiedy Marcin Szuman nabył w Teodozjowie 60-morgowy folwark i wybudował tu olejarnię i wiatrak. Gospodarstwo podzielił później miedzy synów. W 1945 r. ziemię wraz z olejarnią przejął Państwowy Fundusz Ziemi i przekazał Władysławowi Brylskiemu z Helenowa w pow. rawskim. Olejarnia czynna była do 1955 r. kiedy to pożar zniszczył szopę, a urządzenia odkupił Stanisław Chwaliński. 

Obecna olejarnię w Teodozjowie wybudował około 1878r. Ignacy Kucharski wzorując się na olejarni Szumana i studiując szczegóły konstrukcyjne. Większość robót Kucharski wykonywał samodzielnie, a w pracach trudniejszych pomagał mu cieśla Jan Karwat. 

Po dziesięciu latach olejarnia została powiększona przez dobudowanie pomieszczenia dodatkowego przeznaczonego na ustawienie tam gręplarki – maszyny do czesania wełny. Gręplarka również poruszana była również przy pomocy dodatkowej transmisji łączącej ją z kieratem konnym poruszającym dotychczas tylko walce. Do tego samego kieratu dołączona około 1893 r. tak zwany kaszorek – młynek do mielenia kaszy gryczanej skonstruowany przez I. Kucharskiego. Jednak konstrukcja kieratu okazała się zbyt słaba i nie wytrzymywała obciążenia trzema urządzeniami. W celu wyeliminowania siły końskiej I. Kucharski w 1897r. zaczął realizować plan zastosowania siły wiatru do poruszania urządzeń w olejarni.  Zamontowana turbina powietrzna miała być ustawiona na czterech słupach nad dachem olejarni. Próby na ziemi wypadły pomyślnie jednak ze względu na brak rozwiązania sposobu transmisji łączącej turbinę z urządzeniami olejarni projekt nie został zrealizowany. Od 1922 r. olejarnie prowadził syn Ignacego, Antoni Kucharski. W 1930 r. usunięto z olejarni kaszorek, gdyż obróbka gryki była kłopotliwa i nieopłacalna. 

Olejarnia czynna była dwa razy do roku, gdyż „olej biło się” w Wielkim Poście i w Adwencie. Największe nasilenie produkcji oleju miało miejsce po pierwszej wojnie światowej i w latach 1937-1939. Obecnie obiekt nie jest czynny.

Opis

Obiekt usytuowany na wschodnim krańcu wsi Teodozjów, bezpośrednio przy drodze prowadzącej z Czerniewic przez Studzianki, Teodozjów do Stanisławowa Studzińskiego, w odległości 4 km na południowy-wschód od Czerniewic położonych przy trasie S8 Warszawa – Wrocław. 

Jest to budynek na planie prostokąta, drewniany, konstrukcji szkieletowej, oszalowany z zewnątrz deskami. Olejarnia składa się z dwóch części wybudowanej w 1878r. i kolejnej wschodniej dostawionej w 1887r. przeznaczonej na grępel. Obydwie części budynku posiadają wspólny dwuspadowy dach kryty strzechą, lecz nie mają połączenia wewnętrznego. Do każdej z nich wchodzi się z zewnątrz przez osobne drzwi znajdujące się w ścianie południowej. Ściana podparta jest trzema skośnymi słupami. We wschodniej ścianie szczytowej znajduje się małe okienko z sześcioma szybkami, w zachodniej otwór zasłaniany okiennicą z desek, w szczycie okienko oszklone.

W budynku olejarni znajdowały się urządzenia:  

• kierat drewniany konny
• walce do zgniatania ziarna
• prasa klinowa do wyciskania oleju
• Prasa z młotem do wybijania oleju
• kotlina z ogrzewalnikiem – piec z blaszanym bębnem do prażenia rozgniecionego ziarna
• Rynna łącząca poddasze z parterem
• Wał transmisyjny gręplarki, która znajdowała się w drugiej części budynku

Obecnie dach zawalił się do środka, a ściana zachodnia uległa uszkodzeniu

Własność prywatna. Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Aleksandra Preczyńska, studentka UŁ, kierunek Historia Sztuki, 16.08.2019 r.