1883-1885 o część zachodnią, również murowaną. Proste podziały i skromna dekoracja architektoniczna ceglanej fasady nawiązują do stylu neoromańskiego.

Historia

W 1787 r. została wzniesiona niewielka, orientowana kaplica o konstrukcji szkieletowej, do której w 1857 r. dobudowano od pn. murowaną z cegły zakrystię. W l. 1883-1885 istniejąca kaplica została rozbudowana o część zach. utrzymaną w stylu neoromańskim. W l. 70 XX w. ściany o konstrukcji szkieletowej obmurowano cegłą od strony wewnętrznej.

Pierwotnie kaplica cmentarna, ob. kościół fil. pw. Przemienienia Pańskiego.

Opis

Wieś Borek jest położona we wsch. części pow. rawickiego, po pd. stronie drogi z Jutrosina do Rawicza, w odległości ok. 5 km na pd.-zach. od Jutrosina i ok. 1 km na pd.- zach. od Dubina. Kościół jest orientowany, usytuowany na niewielkim wzniesieniu o kształcie koła na wprost drogi prowadzącej do Domaradzic. Wzniesienie, na którym znajduje się cmentarz przykościelny, otacza rów i ogrodzenie. Po pd. stronie kościoła jest położony drugi cmentarz, którego teren jest zbliżony kształtem do trójkąta.

Kościół posiada rzut o kształcie prostokąta, od wschodu zamknięty trzema ścianami prezbiterium. Do pn. elewacji nawy przylega zakrystia na planie prostokąta, usytuowana mniej więcej na jej osi. Do wnętrza kościoła prowadzą trzy wejścia – główne w fasadzie oraz dwa boczne – w pn. ścianie nawy i zach. ścianie zakrystii. Bryła kościoła jest prostopadłościenna, od wsch. zamknięta trójbocznym prezbiterium, z wyniesioną ponad nawę prostopadłościenną sygnaturką na przedłużeniu trójkątnego szczytu zachodniego. Kształt bryły niższej o połowę zakrystii jest również prostopadłościenny. Nawę nakrywa wysoki dach dwuspadowy, którego przedłużona połać pn. stanowi pulpitowy dach zakrystii, zamknięcie prezbiterium – trójpołaciowy, sygnaturkę – namiotowy. Dachy nawy, prezbiterium i zakrystii pokrywa dachówka ceramiczna, sygnaturki – blacha. Z pierwotnej kaplicy o konstrukcji szachulcowej, wybudowanej w 1787 r., zachowało się trójbocznie zamknięte prezbiterium oraz część ściany pn. po stronie wschodniej. Pozostałe mury zostały wzniesione z cegły pełnej ceramicznej na kamiennej podmurówce z wykorzystaniem zendrówki lub ciemniejszej cegły klinkierowej tworzącej krzyż w partii szczytu fasady, dekoracyjne ornamenty na elewacjach zakrystii, jej fryz podokapowy i datę budowy (1857), umieszczoną nad prowadzącym do niej wejściem w ścianie zachodniej. 

Fasada kościoła jest ceglana, dwukondygnacyjna, trójosiowa (podziały osiowe wyznaczają blendy okienne zamknięte półkoliście), po bokach ujęta lizenami, w partii środkowej nieznacznie wysunięta z prostokątnym otworem drzwiowym na osi, zamkniętym łukiem odcinkowym. Gzymsy kordonowy i wieńczący podkreślają fryzy ząbkowe. Fasadę wieńczy wysoki, trójkątny, dwukondygnacyjny i jednoosiowy szczyt, którego podstawę flankują dwa prostopadłościenne słupki nakryte daszkami namiotowymi. Jego część środkową akcentują dwie lizeny ujmujące otwór okienny, na których przedłużeniu znajduje się wyniesiona ponad dach nawy czworoboczna sygnaturka nakryta dachem namiotowym zwieńczonym krzyżem. Pozostałe elewacje są ceglane, z wyjątkiem szachulcowych ścian pierwotnej kaplicy. Otwory okienne bocznych elewacji nawy są prostokątne, zamknięte łukami pełnymi (z wyjątkiem prostokątnego okna w szkieletowej części ściany północnej). Otwory drzwiowe w pn. elewacji nawy i zakrystii są prostokątne, zamknięte odpowiednio łukiem odcinkowym i pełnym. Naroża elewacji zakrystii akcentują lizeny, na których przedłużeniu wznoszą się prostopadłościenne, zwieńczone uskokowo słupki flankujące połać nakrywającego ją dachu pulpitowego.

Wnętrze kościoła jest jednoprzestrzenne, zamknięte trójbocznym prezbiterium. Ściany są pokryte tynkiem. Ich górne partie obiega malowany fryz z motywem roślinnym. W części zach. nawy znajduje się empora chóru muzycznego wsparta na dwóch słupach drewnianych z pełną balustradą, wybrzuszoną w części środkowej. Wyposażenie kościoła, głównie XVIII-wieczne, stanowią: architektoniczny ołtarz główny, ołtarz boczny, ambona, konfesjonał i organy. Ołtarz główny posiada kompozycję przestrzenną, którą tworzą: mensa z umieszczonym na niej tabernakulum flankowanym figurami Ezechiela i Mojżesza na postumentach oraz odsunięta od niej przyścienna nastawa na osobnej podbudowie z obrazem „Przemienienie Pańskie” w części środkowej. 

Zabytek dostępny.

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 15-12-2017 r.