zespół pałacowy - Zabytek.pl
Adres
Gręboszów, 19
Lokalizacja
woj. opolskie, pow. namysłowski, gm. Domaszowice
Stary rycerski ród Pretwiczów-Gawronów odgrywał znaczną rolę: Bernard Pretwicz (1500-1563) był bohaterem polskich walk z Tatarami, a ulica jego imienia znajduje się we wrocławskiej dzielnicy Krzyki (przebiega przez osiedla Dworek, Gajowice i Południe); Jakub Pretwicz (1546-1613) był z kolei wojewodą podolskim.
W nieznanym momencie XVIII stulecia Pretwicze-Gawronowie stali się właścicielami podnamysłowskiego Gręboszowa. W roku 1782 Jan Maurycy von Prittwitz und Gaffron wybudował pałac, mający odtąd stanowić rezydencję tutejszych magnatów. Jan Maurycy zmarł siedem lat później, a jego włości odziedziczyła jedyna córka, Joanna Eleonora. Nie chcąc pozostawać dłużej panną, w roku 1790 poślubiła Gustawa Adolfa Henckel von Donnersmarck. Od tego momentu, aż po rok 1945 historia Gręboszowa będzie nierozerwalnie złączona z tym pochodzącym ze słowackiego Spiszu rodem, który na Śląsku zyskał sławę potentata gospodarczego.
Hrabia Gustaw Adolf służył w armii pruskiej jako dowódca dywizji piechoty. W roku 1813 został dowódcą jednostki kawaleryjskiej. Walcząc na jej czele poległ 10 listopada 1813 r. w bitwie z Francuzami pod murami obleganego Głogowa. Otrzymać miał wówczas aż szesnaście pchnięć bagnetem oraz dwa postrzały. Jego ciało sprowadziła do Gręboszowa córka Loretta. 6 grudnia 1813 r. miał miejsce uroczysty pogrzeb hrabiego, którego okazały, żeliwny nagrobek można podziwiać na gręboszowskim cmentarzu.
Pałac, wybudowany przez Jana Maurycego doczekał się przebudowy w l. 1903-1904, za rządów hrabiego Jana Edgara Henckel von Donnersmarck (prawnuka Gustawa Adolfa). Ostatnim właścicielem majątku był hrabia Jerzy Henckel von Donnersmarck, który zmarł w 1973 r. Teoretyczne prawa do dóbr gręboszowskich ma obecnie jego syn Piotr, urodzony w 1933 r.
Hencklom udało się uciec przed wkraczającymi na Śląsk Rosjanami.
Wieś została zajęta 20 stycznia 1945 r., a niedługo potem zaprószony przez czerwonoarmistów ogień strawił hrabiowską rezydencję. Jej ruiny rozebrano w l. 1948-49 i nie wiedzieć czemu nadal figuruje w Rejestrze Zabytków Województwa Opolskiego.
Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Mateusz .
Rodzaj: pałac
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_ZE.8131, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_ZE.1538