Historia

Obiekt wzniesiono w XIV w., a rozbudowano w XV wieku. Z tego okresu zachowały się piwnice i parter. Dom, mimo skromnych rozmiarów, zawsze należał do rodów patrycjuszowskich, m.in. Zalaszowskich (kupców sukiennych). Gotycki gmach w 1611 r. został przekształcony w stylu wczesnego baroku rzymskiego przez Jana Baptystę Petriniego i Giovanniego Trevano. Zleceniodawcą był pochodzący z Wenecji Zygmunt Alancy (Alantsee), ławnik Sądu Wyższego Prawa Niemieckiego na Zamku Krakowskim, rajca miejski i burmistrz, jeden z pierwszych członków Arcybractwa Miłosierdzia. Kamienica znana była później jako Krauzowska, od nazwiska Krzysztofa Krauzego, rajcy miejskiego (od 1653 r.) i ławnika (od 1649 r.). Dzięki jego inicjatywie w połowie XVII wieku w herbie Krakowa znalazł się polski orzeł. Tak jak jego ojciec Dawid, stryj, bracia i syn, trudnił się handlem artykułami żelaznymi, winem i skórami. Z jego czasów pochodzi barokowy, boniowany portal oraz krata żelazna w nadprożu bramy (z datą 1647 r.). Po śmierci Krauzego kamienica przeszła w ręce Winklerów (stąd kamienicę nazywano czasem Winklerowską), Zaleskich, a w XVIII wieku kupieckiej rodziny Łukaszewiczów. Od nich przeszła w ręce szlacheckiego rodu Rysiewiczów. Od końca XVII wieku stan domu pogarszał się i na początku wieku XVIII musiano wzmocnić fasadę szkarpami. Na początku XIX wieku należał do Epszelewicza, który w sąsiednim budynku (Św. Jana 10) prowadził biuro poczty pruskiej. Potem kamienica często zmieniała właścicieli. W 1907 roku budynek został gruntownie odrestaurowany przez Eustachego Jaxę Chronowskiego, twórcę Grand Hotelu, który kupił budynek rok wcześniej. Zachodnią część posesji wraz z oficyną wcielono wówczas do hotelu, a resztę zamknięto żelaznym ogrodzeniem. W roku 1912 kamienicę kupił Klemens Bąkowski, prawnik i historyk Krakowa, autor cennych prac naukowych i dokumentacyjnych. W testamencie zapisał budynek Towarzystwu Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Na przełomie 1946 i 1947 roku, dzięki porozumieniu z Towarzystwem Miłośników Historii i Zabytków, część sal przejęło Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, które otwarło tam swe pierwsze wystawy czasowe: Kraków dawny i wczorajszy oraz Wiosna Ludów. Towarzystwo pozostaje właścicielem do dziś. 

Opis

Dwupiętrowa, trójosiowa kamienica z murowaną oficyną i wtórnie dodaną zabudową podworca. Asymetryczny parter z potężną bramą wjazdową i okratowanym oknem. Pierwotne wyposażenie wnętrza musiało być bardzo bogate, o czym świadczy szereg interesujących artefaktów. Są to m.in. portale w sieni - jeden gotycki z XV wieku, drugi renesansowy oraz kamienna figura lwa z tarczą herbową. Na parterze  piękny, profilowany strop modrzewiowy z polichromią z XVII-XVIII wieku z motywem roślinnych zwojów. Podczas prac konserwatorskich, którymi kierował Wacław Krzyżanowski, odkryto fragmenty gotyckiej i renesansowej kamieniarki, które wyeksponowano – w formie lapidarium, w murach nowopowstałej klatki schodowej. W sieni tablica ku czci Klemensa Bąkowskiego ozdobiona medalionem wyrzeźbionym przez Karola Hukana. 

Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji. 

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie 20.04.2016 r.