Historia

W 1945 r. zawiązany został komitet budowy Teatru Narodowego w Łodzi pod przewodnictwem Leona Schillera. Od 1948 do czerwca 1950 roku. trwały rozstrzygnięcia konkursowe i wyłanianie architektów mających zaprojektować budynek teatru i jego otoczenie. Ostatecznie projektu podjęli się TN Projektanci Józef i Witold Korscy i Roman Szymborski. W maju 1950 r. projekt szkicowy został zatwierdzony przez Ministra Budownictwa. Od czerwca 1949 r., jeszcze przed rozstrzygnięciami w ministerstwie, rozpoczęto pierwsze prace przygotowujące teren pod przyszłą budowę, która trwała do 15 grudnia 1967 r., kiedy nastąpił odbiór gotowego budynku teatru. W styczniu 1967 r. miały miejsce uroczystości kończące budowę, przekazanie symbolicznych kluczy dyrektorowi Opery i wystawienie spektaklu „Straszny dwór”. Następnym przedstawieniem upamiętniającym otwarcie pierwszej stałej sceny operowej w Łodzi była „Halka” w reżyserii J. Zegalskiego, pod kierownictwem muzycznym Z. Latoszewskiego.

Opis

Budynek Teatru Wielkiego zlokalizowany jest w północnej części placu H. Dąbrowskiego, w centrum miasta. Wokół placu przebiegają ważne arterie miejskie: ul. G. Narutowicza, S. Sterlinga i S. Jaracza. Szkieletowo – żelbetowa konstrukcja budynków stanowi wsparcie dla rozbudowanego programu architektonicznego teatru przykuwającego uwagę prostotą i funkcjonalnością. Gmach główny połączony został z częścią techniczną przewiązką zawieszoną nad ul. S. Sterlinga. Przewiązka służy do szybkiego przenoszenia poszczególnych elementów dekoracji scenograficznych z magazynu na scenę. Prostopadłościenne bryły łączą się i przenikają wzajemnie, stanowiąc tło dla części centralnej: bryły pudła scenicznego. Nad całością wznosi się wysoka część maszynowni. Wokół dużej widowni zorganizowany został cały układ pomieszczeń, począwszy od odcieni, foyer, kuluarów bocznych, fosy orkiestry, sceny i sceny obrotowej. Wokół scen znajdują się liczne pomieszczenia pomocnicze.

Całą szerokość elewacji frontowej w części przyziemia zajmują podcienia wsparte na prostokątnych, smukłych filarach pokrytych boniowaniem. Wyżej znajduje się szeroka loggia, której zadaszenie podtrzymują wysokie, strzeliste kolumny. Fryz pomiędzy podcieniami i loggią wypełniony został płaskorzeźbioną dekoracją autorstwa  profesora Jerzego Bandury z Krakowa. Rytmicznie poukładane przedstawienia pegazów, koni, drzew i postaci ludzkich oraz elementów dekoracyjnych, dzielą gładkie prostokątne płyciny. Centralną część płaskorzeźby zajmuje duża tarcza słoneczna. Pozostałe elewacje teatru podzielone są prostokątnymi, wysokimi otworami okiennymi lub płycinami. Całość wyłożona jest jasnym piaskowcem.

Dostępność obiektu dla zwiedzających: Obiekt jest dostępny z zewnątrz, wnętrza można zwiedzać po uzgodnieniu terminu z dyrekcją teatru.

Autor noty: Patrycja Podgarbi, NID OT w Łodzi, 21-02-2023