rycerska wieża mieszkalna - Zabytek.pl
Adres
Witków
Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. żagański, gm. Szprotawa - obszar wiejski
Historia
Najstarsza wzmianka dotycząca Witkowa pochodzi z 1305 roku. W 1346 r. wymieniono go jako własność von Neckarnów (Nechernów) i zapewne to członkowie tej rodziny wznieśli tu, w 2. poł. XIV w., warowną siedzibę. Wieża rycerska otoczona kamiennym murem, wałem ziemnym i fosą, powstała na sztucznej wyspie usypanej wśród mokradeł. W XV stuleciu majątek przeszedł w ręce von Warendorfów (Warnsdorfów). Zmieniono wówczas układ okien i wykonano szeroką arkadę prowadzącą na wykusz na pierwszym piętrze. Podczas kolejnej przebudowy, przeprowadzonej dla Fabiana von Schoenaicha, właściciela dóbr od 1550 r., zmieniono wysokość kondygnacji, w okna wstawiono kamienne obramienia wykonane przez Franza Bahra z Chojnowa sygnowane datą 1557, a elewacje pokryto sgraffitową dekoracją. W XVIII w. nad parterem założono sklepienia. W XIX stuleciu w wieży mieszkali pracownicy folwarku. Po zakończeniu II wojny światowej część pomieszczeń przeznaczono na magazyny PGR. Pod koniec lat 70. XX w. przeprowadzono remont budynku. Obecnie jest własnością prywatną.
Opis
Wieża znajduje się środkowej części wsi, po pd.-wsch. stronie drogi Bobrzany-Siecieborzyce. Jest usytuowana na nieznacznym, sztucznym wyniesieniu terenu o średnicy około 20 m, otoczonym podmokłym terenem porośniętym szuwarami. Na zewnątrz pasa mokradeł zachował się wał ziemny o wysokości około 1,5 m. Główny wjazd na wyspę prowadzi przez groblę usypaną po stronie południowej. Wieża została wzniesiona z kamienia narzutowego uzupełnionego cegłą. Jest budowlą założoną na planie prostokąta o bokach 10,75x11,1 m, podpiwniczoną, o trzech kondygnacjach nadziemnych, z czterospadowym dachem krytym gontem. Wejście na parter usytuowane w ścianie pd.-zach., na wyższe kondygnacje wejście po stronie pd.-wsch. z murowanego ganku umieszczonego na wysokości pierwszego piętra, poprzedzonego zewnętrznymi, zadaszonymi schodami. Na elewacji pd.-wsch. zachowane fragmenty sgraffitowych boniowań z XVI stulecia. Piwnice nakryte sklepieniami kolebkowymi z XIV-XV w., parter – sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi i kolebkowymi z lunetami z XVI wieku. Nad wyższymi kondygnacjami stropy belkowe. W pomieszczeniu na pierwszym piętrze przetrwały gotyckie polichromie: Ukrzyżowanie, Walka św. Jerzego, Święty Krzysztof, Piotr i Paweł. Obok wieży, po wsch. stronie wjazdu zachował się fragment kamiennego muru obronnego, a po stronie zach. oficyna z XV w. modernizowana po 1550 roku. Jest to parterowy, podpiwniczony budynek nakryty wysokim, czterospadowym dachem.
Dostęp do zabytku ograniczony. Własność prywatna – obiekt dostępny z zewnątrz.
oprac. Anna Jackiewicz, OT NID w Zielonej Górze, 30-11-2017 r.
Rodzaj: budynek mieszkalny
Styl architektoniczny: renesansowy
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.39047, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.116434