Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

willa, ob. stacja pogotowia ratunkowego - Zabytek.pl

willa, ob. stacja pogotowia ratunkowego


willa 1871 - 1872 Szczecin

Adres
Szczecin, Aleja Wojska Polskiego 92

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Neorenesansowa willa z wieżą, zaprojektowana została na wzór renesansowych willi toskańskich.

Należy do pierwszych budowli powstałych w najstarszej, założonej na początku lat 70. XIX w. willowej dzielnicy Szczecina zwanej Westendem. Wzniesiona została jako dom własny Johanna Quistorpa, jednego z założycieli tej dzielnicy. Zachowała na elewacjach interesujące elementy wystroju.

Historia

Willa przy dawnej Falkenwalderstrasse 92 powstała na terenie Westendu – willowego przedmieścia Szczecina, założonego na gruntach dawnego majątku Friedrichshof, rozparcelowanych zgodnie z planem sporządzonym w 1864 r. przez Jamesa Hobrechta i sprzedanych w 1871 r. przez ówczesną właścicielkę Julię Moses Akcyjnej Spółce Budowlanej Westend, której głównymi udziałowcami byli Heinrich Burmeister, August Horn oraz Johann i Martin Quistorpowie. Po parcelacji nabytych gruntów przystąpiono do ich zabudowy. Pierwszy etap realizacji szczecińskiego Westendu rozpoczęto w rejonie obecnych ulic Wawrzyniaka i Piotra Skargi, w którym położona jest również willa przy alei Wojska Polskiego, oznaczona obecnie numerem 92.  

14 września 1871 r. Spółka „Westend”, reprezentowana przez Augusta Horna, zwróciła się do Policji Budowlanej z wnioskiem o pozwolenie na budowę willi na parceli będącej własnością Johanna Quistorpa. Do podania załączono anonimowy projekt. Pozwolenie na budowę wydano 27 września 1871 r. Na 13 października tegoż roku datowana jest druga wersja projektu. Realizacja prac przypada na rok 1872. Równocześnie z budową willi przekształcono jej otoczenie. Do połowy listopada 1871 r. rozebrano dwie stodoły dawnego gospodarstwa rolnego i opracowano projekt budynku mieszczącego stajnię, wozownię i bażanciarnię, gołębnik i kilka innych pomieszczeń. Dwuskrzydłowy, parterowy budynek na rzucie litery „L” został usytuowany przy południowo-zachodniej granicy posesji. Kompleksowy projekt zagospodarowania parceli, obejmujący również budowę portierni oraz altany z lodownią, został zatwierdzony w kwietniu 1872 r.

W 1899 r. zmarł Johannes Quistorp, a willa stała się formalnie własnością jego syna, Martina. W 1907 r. dobudowano do willi wykusz od strony ogrodu zaprojektowany przez architekta Rudolfa Gille. W latach 1912-1913 przebudowano stajnię na garaż. Po 1. wojnie światowej właścicielem posesji został Heinrich Jahn. Po 2. wojnie światowej willę wraz z otoczeniem i sąsiednią posesją nr 94 przekazano w użytkowanie Pogotowiu Ratunkowemu. Rozebrano ogrodzenia, a dawne ogrody przekształcono w dziedziniec gospodarczy. Wyremontowano elewacje willi, pokrywając je tynkiem fakturowym., tzw. teraboną. W 1995 r. rozebrano budynek portierni. W latach 1999-2001 przeprowadzono gruntowny remont wnętrza willi.

Opis

Willa przy al. Wojska Polskiego 92 położona jest w willowej dzielnicy Szczecin-Łękno, znanej niegdyś jako Westend, na narożnej działce pomiędzy aleją Wojska Polskiego od północnego wschodu a ul. Królowej Korony Polskiej od północnego zachodu. Od strony zachodniej, przy dawnych granicach działki usytuowany jest parterowy budynek na rzucie litery „L”, mieszczący niegdyś stajnie, a później garaże. Od strony północno-zachodniej na narożniku ulic Wojska Polskiego i Królowej Korony Polskiej położona jest piętrowa willa z 1873 r., która wraz z otoczeniem włączona została po 1945 r. do terenu użytkowanego przez Pogotowie Ratunkowe. Od strony alei Wojska Polskiego, pomiędzy obiema willami rozciąga się parking. Dawniej znajdował się tu niewielki budynek wzniesiony w 1873 r. jako portiernia przy wjeździe do willi nr 92.  Fasada willi zwrócona w kierunku północno-wschodnim, ku alei Wojska Polskiego.      

Willa w formach neorenesansu włoskiego, nawiązuje do typu willi toskańskiej. Założona na rzucie krótkiego prostokąta, z ryzalitami w każdej z czterech elewacji. Jednopiętrowa, podpiwniczona, z niską kondygnacją strychową, parterowymi dobudówkami przy elewacji frontowej i tylnej oraz kwadratową wieżą od strony północno-zachodniej, nakryta niskimi dachami dwuspadowymi (wieża i przybudówki – dachami płaskimi).

Budynek murowany, otynkowany, dach pokryty blachą. Elewacje podzielone gzymsami cokołowym i kordonowym, zwieńczone niezbyt wydatnym gzymsem z ząbkami. Parter wyodrębniony pasowym boniowaniem, kondygnacja strychowa gładkim fryzem z okrągłymi okienkami. Otwory okienne o zróżnicowanej formie, w większości ujęte profilowanymi opaskami, szerokie, trójdzielne okna parteru zwieńczone gzymsami, dwudzielne okna piętra z kluczami w nadprożach, okna na piętrze ryzalitów frontowego i tylnego zamknięte łukiem pełnym, wyodrębnione płaskimi opaskami z boniowaną archiwoltą, analogicznie zamknięte okna wieży ujęte opaskami profilowanymi.   

Elewacje z nieregularnym układem osi okiennych. Ryzalit frontowy (od ul. Wojska Polskiego) symetryczny w kompozycji, z piętrową werandą o otworach rozmieszczonych w trzech osiach – pośrodku szerszych, po bokach węższych, oddzielonych od siebie pilastrami hermowymi z głową kobiecą. Trójka okien na parterze zamknięta prostym belkowaniem, na piętrze – łukami pełnymi. Weranda zwieńczona roślinnym fryzem ornamentalnym oraz profilowanym gzymsem, ryzalit frontowy – trójkątnym naczółkiem z dekoracją sztukatorską o motywach putt i wici roślinnej. Na osi elewacji wieży półkoliście zamknięte okna na parterze i piętrze. Na ostatniej, oddzielonej gzymsem kondygnacji dwa małe okna i wnęka z figurą – tworzące układ triforium. W północno-wschodniej elewacji wieży wejście do piwnic zwieńczone trójkątnym naczółkiem z motywem putt i wicią roślinną. Wyższe kondygnacje ukształtowane analogicznie jak od strony ulicy, przy czym okna zastąpione półkoliście zamkniętymi blendami z wykonaną w tynku imitacją żaluzji. Tuż obok wieży usytuowane główne wejście do willi, poprzedzone wysokimi schodami i osłonięte daszkiem.

Na wieży oraz na północno-wschodniej elewacji willi skupiona stosunkowo bogata dekoracja figuralna. Kobiece figury alegoryczne ustawione w półkoliście zamkniętych niszach – jedna na najwyższym piętrze wieży od strony al. Wojska Polskiego, dwie inne – na parterze i I piętrze elewacji północno-wschodniej. Dwa tonda z przedstawieniami figuralnymi rozmieszczone na obu wyżej opisanych elewacjach wieży. Ukazane w tondach sceny – niemowlę z bocianem wśród trzcin oraz kobieta z dwojgiem dzieci – odnoszą się prawdopodobnie do idei macierzyństwa. Dwie pozostałe elewacje wyraźnie skromniejsze, z dwuosiowymi ryzalitami środkowymi, zwieńczonymi trójkątnym naczółkiem o dekoracji analogicznej jak naczółek fasady. Na piętrze ryzalitu tylnego – okna zamknięte półkoliście.

Obszerne wnętrze willi dwu- i półtraktowe, częściowo dwutraktowe, użytkowane na parterze, piętrze i poddaszu. Obecnie nie zachowały się oryginalne elementy wyposażenia.

Obiekt dostępny na zewnątrz.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 10-10-2017 r.

Rodzaj: willa

Styl architektoniczny: neorenesansowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.116308, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.431832