Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół ewangelicki - Zabytek.pl

kościół ewangelicki


kościół 1770 - 1780 Odolanów

Adres
Odolanów, Plac Kościuszki 4a

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. ostrowski, gm. Odolanów - miasto

Kościół ewangelicki w Odolanowie stanowi interesujący przykład ewangelickiej wielkopolskiej architektury sakralnej wzniesionej z fundacji szlacheckiej po uchwaleniu w 1768 r.

przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawy tolerancyjnej wobec innowierców.

Historia

Pierwszy gród w miejscu Odolanowa prawdopodobnie istniał już w XII wieku. Pierwsza lokacja miasta prawdopodobnie została przeprowadzona samowolnie przez Bartosza Wezenborga z rodu Nałęczów w 1373 r. W 1629 roku przywilejem króla Zygmunta III Wazy po wsch. stronie miejscowości lokowane zostało Nowe Miasto (obecnie stanowi część Odolanowa zwyczajowo zwaną Górką). W XVII w. miasto zamieszkiwało 75% katolików, 15% protestantów i 10% Żydów. Odolanów zachował polski charakter przez całe zabory, o czym świadczy fakt, że w 1890 r. mieszkało w mieście 92,9% Polaków (w 1912 r. – 91,2%).

Kościół ewangelicki w Odolanowie został wzniesiony z drewna w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem z cegły w latach 1777-1780 przy wydatnym wsparciu ówczesnego właściciela dóbr odolanowskich – Augusta Sułkowskiego z Rydzyny. Prace przy wystroju wnętrz prowadzono do 1782 roku. Na pocz. XIX w. stan kościoła określany był jako zły. W 1818 r. inspektor budowlany Schneider w Ostrowie Wielkopolskim został poinformowany o konieczności przeprowadzenia prac remontowych. O pomoc gmina ewangelicka zwróciła się do rodziny von Thurn und Taxis, ówczesnego właściciela dóbr krotoszyńskich i Odolanowa. Jako pierwszy przeprowadzono w 1826 r. remont dachu, dwa lata później pomalowano wnętrza kościoła. Za czasów pastora Bertolda Harhausena w trakcie remontów prowadzonych w latach 1875-1876 oraz 1892-1893 szkieletowa konstrukcja ścian została wymieniona na murowaną. Ponadto rozebrano wówczas drewniana zakrystię i na jej miejscu wzniesiono nową, dobudowując do nie dwie cylindryczne wieżyczki zwieńczone baniastymi kopułami. Po objęciu parafii w 1896 r. przez pastora Wiele została wzniesiona dzwonnica, a sam kościół wyposażono w instalację elektryczną i wodną oraz otoczono go kamiennym ogrodzeniem. W 1912 r. malarze berlińscy Belling i Zabel wykonali nowe malarskie dekoracje wnętrz, wykorzystując odkryte przez siebie elementy pierwotnej polichromii. Po 1945 r. kościół pozostawał nieużytkowany do 1954 r., kiedy został ponownie na krótko otwarty. W 1980 r. świątynia została przejęta przez Urząd Miasta i Gminy w Odolanowie.

W 1987-1988 r. przeprowadzono szereg prac remontowych i porządkowych, obejmujących m.in. skucie tynków, wykonanie instalacji osuszającej oraz usunięcie drzew i krzewów z najbliższego otoczenia kościoła. W 1989-1990 r. naprawiono konstrukcję dachu i wymieniono jego pokrycie, ponadto oszklono szkłem zbrojonym okna. W latach 2002-2003 przeprowadzono prace konserwatorskie, m. in. polichromii.

Opis

Kościół ewangelicki w Odolanowie usytuowany jest w centrum miasta, przy Placu Tadeusza Kościuszki, na pn. zach. od głównego rynku miasta.

Wzniesiony został w formie świątyni centralnej na planie oktogonu, na fundamencie kamienno-ceglanym, pierwotnie o konstrukcji szkieletowej, wtórnie wymienionej na murowaną z cegły. Dwukondygnacyjny korpus główny nakryty jest ośmiopołaciowym, łamanym dachem typu polskiego zwieńczonym dwuczłonowym cebulastym hełmem. Do bryły głównej przylegają od strony pn. przedsionek z wejściem głównym, od strony pn.–wsch. — przedsionek z wejściem pomocniczym, pd.–wsch. — jednokondygnacyjna zakrystia wzniesiona na planie kwadratu, nakryta dachem trójspadowym, z przylegającymi do jej boków dwiema wieżami schodowymi wzniesionymi na planie koła i nakrytymi cebulastymi hełmami. Centralne wnętrze nakryte jest wysokim zwierciadlanym stropem i otoczone drewnianymi emporami, pod którymi mieści się obejście świątyni. W części zach. zamiast empor umiejscowiony jest prospekt organowy. Do ściany wsch. przylegają wewnętrzne przyścienne schody. Do zachowanego wyposażenia wnętrz należą m.in. częściowo zniszczony prospekt organowy, fragmenty ław, piece służące do ogrzewania oraz szafa na sprzęt liturgiczny w zakrystii.

 Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. 

Oprac.: Tomasz Łuczak, 27-09-2017 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.166290, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.155074