Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

willa Świt tzw. Dom Stefana Żeromskiego - Zabytek.pl

willa Świt tzw. Dom Stefana Żeromskiego


budynek mieszkalny pocz. XX w. Konstancin-Jeziorna

Adres
Konstancin-Jeziorna, Stefana Żeromskiego 4

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. piaseczyński, gm. Konstancin-Jeziorna - miasto

Dom powstał w okresie I wojny światowej w stylistyce wczesnego modernizmu wg proj.Zenona Chrzanowskiego.

Mieszkały w nim i tworzyły wybitne osobistości ze świata kultury. Wybudowany był dla malarza Zdzisława Jasińskiego, który sprzedał go pisarzowi Stefanowi Żeromskiemu. Należał później do jego nieformalnej żony Anny Zawadzkiej i córki Moniki Żeromskiej, obu malarek. Obecnie mieści muzeum poświęcone pisarzowi i jego rodzinie.

Historia

Dom powstał na działce nr 9 wg planu parcelacyjnego letniska Konstancin, położonej przy zbiegu ulic Sienkiewicza i Witolda. Parcelę przed 1914 r. zakupił  popularny wówczas malarz Zdzisław Jasiński i zlecił projekt willi swojemu przyjacielowi budowniczemu Zenonowi Chrzanowskiemu autorowi m in. kilku domów w pobliskim Piasecznie. Budowa prowadzona była przez biuro arch. Władysława Czosnkowskiego, ale z powodu problemów finansowych spowodowanych wojną willa nie została w pełni wykończona. Zdzisław Jasiński przedstawił dom, który zamieszkiwał wraz z żoną i trzema córkami na akwareli z 1918 r. na której widać duże nie przeszklone otwory drzwiowy i okienny w pd. ścianie werandy. Nazwa „Świt” nadana willi  związana była z rodzinną historią i ówczesną sytuacją polityczną, z którą wiązano nadzieję na odzyskanie niepodległości. W sytuacji powojennego kryzysu malarz zdecydował się sprzedać dom, który 25 lipca 1920 r. zakupił Stefan Żeromski. W ukończonej willi pisarz wraz z Anną Zawadzką i córką Moniką początkowo mieszkał przez cały rok angażując się osobiście w urządzanie domu i ogrodu. Później zwłaszcza po otrzymaniu w 1924 r. mieszkania na Zamku Królewskim w Warszawie „Świt” służył pisarzowi jako dom letni. Po śmierci Żeromskiego 20 listopada 1925 r. w willi mieszkała jego córka z matką.  W czasie II wojny światowej w maju 1944 r. willa jak wiele innych domów w Konstancinie została zajęta przez Niemców, którzy zniszczyli część wyposażenia. Po wojnie w domu wraz z dokwaterowanymi lokatorami zamieszkiwały dawne właścicielki starające się zachować wystrój wnętrz z czasów Żeromskiego. Na mocy ich woli budynek przeznaczono dla działającej od 2002 r. Fundacji na Rzecz Utrzymania Spuścizny po Stefanie Żeromskim. Wyremontowany w 2012 r. Dom-Muzeum Stefana Żeromskiego 1 maja 2017 r. został przekształcony w Muzeum Gminne Stefana Żeromskiego i Jego Rodziny.

Opis

Dom położony jest w Konstancinie-Jeziornie na prostokątnej działce przy zbiegu ulic, po pn. stronie ul. Sienkiewicza i zach. stronie ul. Żeromskiego.  Budynek stoi w pn. części działki z elewacją frontową zwróconą do ul. Żeromskiego, przy której w ogrodzeniu posesji znajduje się brama z furtką. Dom otacza zabytkowy park leśny z częścią ogrodową od południa. Obiekt ma prostą, oszczędną formę o wyważonych proporcjach charakterystyczną dla wczesnego modernizmu. Budynek jest murowany z cegły, tynkowany, częściowo podpiwniczony. Piętrowy korpus główny założony na planie prostokąta przykryty jest czterospadowym dachem krytym dachówką z wysuniętym schodkowym okapem i niewielkimi oknami powiekowymi na osiach wsch. i zach. połaci. Od frontu dostawiona jest do niego parterowa weranda zwieńczona tarasem piętra. Pierwotnie przybudówka ta była przepruta dużymi otworami drzwiowymi i okiennymi, o stałej ramie dzielonej szczeblinami na kwatery o różnej wielkości. Po 1925 r. ta partia domu została nieco przebudowana. Jeden z dwóch otworów w pd. części elewacji frontowej zamurowano, a okno w elewacji pn. zostało zmniejszone. Od frontu na osi na parterze znajdują się główne drzwi wejściowe, a nad nimi okno balkonowe prowadzące na taras. Do pn.-zach. naroża domu przylega parterowy aneks z zabudowanym nieco wyższym gankiem przy ścianie pn. Obie części tej partii domu z oddzielnymi otworami drzwiowymi od wsch. i pn. przykrywają odrębne dachy trójspadowe. Na osi elewacji pd. na piętrze znajduje się niewielki balkon, który podobnie jak frontowy taras ma prostą drewnianą balustradę o pionowych listwach i charakterystycznych prostokątnych prześwitach od dołu. Przeważnie niesymetrycznie rozmieszczone okna o różnej wielkości i liczbie podziałów wyróżniają wielokwaterowe nadślemienia o pionowych szprosach. Na parterze parapety podokienne wyłożone są dachówką karpiówką. Wnętrze budynku ma zachowany wystrój z czasów życia Stefana Żeromskiego m in. piece kaflowe, schody z drewnianą balustradą. Ekspozycja muzealna prezentuje wyposażenie i pamiątki po pisarzu, a także obrazy Moniki Żeromskiej i grafiki Anny Zawadzkiej.

Zabytek dostępny, Muzeum otwarte jest od 1 maja do 15 października w każdą środę, sobotę oraz niedzielę, w godz. od 10:00 do 16:00. W pozostałych miesiącach po uzgodnieniu telefonicznym. 

Oprac. Małgorzata Laskowska-Adamowicz, OT NID w Warszawie, 03-01-2018 r.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_BK.181212, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_BK.275523