Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Wojciecha - Zabytek.pl

Adres
Modlnica, św. Wojciecha 81

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Wielka Wieś

Wśród małopolskich świątyń drewnianych z XVI w.kościół wyróżniał się nietypowym krzyżowym układem przestrzennym, później jednak przekształconym.

Wnętrze świątyni dekorowane jest polichromią renesansową wysokiej wartości artystycznej, a do jej cennego wyposażenia należy m.in. gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii. Dobrze wyważone proporcje niewielkiej, malowniczej świątyni harmonizują  z usytuowaną w pobliżu drewnianą dzwonnicą. 

Historia

W XIII w. Modlnica była własnością zakonu sióstr Norbertanek z podkrakowskiego Zwierzyńca. W późniejszych stuleciach należała m.in. do Salomonów (XV i XVI w.), Kucharskich (XVII w.), a od 1782 do 1945 r. do rodziny Konopków. Pierwsze wzmianki o miejscowej parafii pochodzą z lat 1325–1327. Zachowana świątynia wzniesiona została w 1553 r. dzięki staraniom ówczesnego proboszcza ks. Jakuba Biskupca zwanego Pontificjuszem, który zawarł porozumienie z Jakubem Śladkowskim, zarządcą dóbr w Zabierzowie na wybudowanie w Modlnicy drewnianego kościoła z dwiema kaplicami i  wyposażeniem. W 1562 r. kościół ozdobiony został renesansową polichromią figuralną. Ok. 1546 r. zbudowano drewnianą dzwonnicę. Drewnianą zakrystię dobudowano na pocz. XVII w., a w 1622 r. zamieniono ją na murowaną. W tym samym roku na miejscu kaplicy drewnianej powstała murowana, renesansowa kaplica grobowa pw. św. Anny, ufundowana przez Katarzynę wdowę po Stanisławie Kucharskim (zm. 1619 r.). W połowie XVII w. kościół został ograbiony i częściowo zniszczony przez wojska szwedzkie. W trakcie remontu świątyni w 1779 r. zamalowano lub zaklejono papierem XVI-wieczną polichromię. W latach 1878–1879 zabytek rozbudowano o przedsionek, wyremontowano, a wnętrzu nadano neobarokowy wystrój. W 1905 r.  świątynię ozdobił polichromią malowaną na miejscu dekoracji renesansowych  Włodzimierz Tetmajer. Pierwotne malowidła odsłonili w 1956 r. konserwatorzy pod kierunkiem prof. Antoniego Makarewicza. Na początku lat 70. XX w. przeprowadzono kompleksowy remont kościoła, a w 1978 r. ponownie konserwowano polichromię. W 2008 r. i w 1 ćw. XXI wieku odnawiano ołtarze. 

Opis

Kościół położony jest w centrum wsi, na wyniesieniu terenu. Przed świątynią stoi drewniana dzwonnica konstrukcji słupowo-ramowej z XVI w. (?) lub XVII/XVIII w. Wiszące w niej niegdyś dzwony z 1498 (?) i 1542 r. przeniesiono do nowej, drewnianej dzwonnicy usytuowanej w pobliżu. Kościół orientowany. Część drewniana (nawa), konstrukcji zrębowej, oszalowana. Części murowane (kaplica i zakrystia) z cegły, potynkowane. Dachy gontowe. Nad nawą i prezbiterium jednokalenicowy, pozostałe wielopołaciowe. W kalenicy dachu nad nawą wieżyczka na sygnaturkę z latarnią, kształtu barokowego. Świątynia jednonawowa, założona pierwotnie na planie krzyża łacińskiego, którego ramię północne w późniejszych czasach zastąpiono kaplicą św. Anny, a południowe znacznie skrócono. Przy zamkniętym trójbocznie prezbiterium znajduje się murowana zakrystia. Dwa gotycko-renesansowe portale drzwiowe zwieńczone są w kształcie „oślich grzbietów” , a masywne drzwi w zakrystii, datowane  na pocz. 2. poł. XVI w., okuto  skośną kratą.  Ściany i stropy nawy i prezbiterium oraz parapet chóru muzycznego ozdobione są cennymi malowidłami renesansowymi wykonanymi w 1562 r. Zobaczyć tu można m.in. Genealogię Chrystusa przedstawioną na podstawie Ewangelii św. Mateusza, cykl pasyjny i sceny moralizatorskie  (przypowieść o złym bogaczu i biednym Łazarzu). Iluzjonistyczne kasetony na stropie w nawie to aranżacja konserwatorska z lat 50. XX w. Sklepienia kolebkowo-lunetowe w kaplicy dekorowane są wczesnobarokową polichromią ornamentalno-figuralną z ok. poł. XVII w. (medaliony z Ewangelistami, święci, motywy ornamentowe i heraldyczne, Przemienienie Pańskie). Łuk arkady tęczowej  jest półkolisty. Drewniany chór muzyczny podpierają dwie kolumny. Instrument organowy został zbudowany w latach 1843–1844 przez Ignacego Wojciechowskiego z Krakowa. Na wyposażenie świątyni składają się zabytki gotyckie, renesansowe i barokowe z XV–XVIII w. W barokowym  ołtarzu głównym z 1723 r. znajduje się m.in. najcenniejszy zabytek w kościele, gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (Modlnickiej) w typie Hodegetrii, czczony jako cudowny. Jest to wyjątkowo piękne dzieło małopolskiego malarstwa tablicowego z lat około 1460–1470. Ołtarze boczne pochodzą z 1. poł. XVII w. W ołtarzu z 1879 r. w kaplicy umieszczone są rzeźby Grupy Ukrzyżowania złożonej z figur z XVII i XIX w. Niezwykle cennym zabytkiem w kaplicy jest  część renesansowego cyborium tabernakulum z czerwonego marmuru wykonane po 1530 r., a przypisywane włoskiemu rzeźbiarzowi Giovanniemu Marii Padovano (wł. Gian Maria Mosca), pochodzące prawdopodobnie z katedry wawelskiej. Twórcami marmurowej  chrzcielnicy  z 1673 r. są kamieniarze Jacek i Wojciech Zielascy. Z XVII stulecia pochodzi  ambona,  ławki i stalle w kaplicy. Interesującym zabytkiem jest epitafium Stanisława Kucharskiego (zmarłego w 1619 r.), w ramie manierystycznej, przedstawiające rycerza w półpostaci. Malowane stacje Męki Pańskiej datowane są na k. XVIII w.

Modele 3D

Obiekt dostępny. Wnętrze zawsze można zobaczyć w czasie nabożeństw. Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 31.08.2022 r.

Zdjęcie 360°
360°
360°
360°
360°
360°
360°
360°
360°
360°

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.195208, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.401749