Bitwie Zamojskiej  w sierpniu 1914 roku. 

Usytuowanie i opis

Cmentarz  jest położony niemal w centralnej części miejscowości, wśród jej zwartej zabudowy, 200 m na północ od stacji kolejowej, po południowej stronie głównej trasy Zamość-Szczebrzeszyn, przy skrzyżowaniu dróg do Niedzielisk, stacji kolejowej i dawnego folwarku. Zajmuje teren w kształcie prostokąta o powierzchni 0,02 ha. Na cmentarzu znajdują się 22 pojedyncze mogiły ziemne, ulokowane w dwóch rzędach. W 12 mogiłach spoczywają żołnierze armii austro-węgierskiej, w pozostałych 10 grobach – żołnierze armii rosyjskiej. Na terenie cmentarza znajdują się dwa współczesne metalowe krzyże. Pierwszy, usytuowany centralnie,  ma przymocowany po środku dodatkowy krzyż, przypominający swym kształtem odznaczenie niemieckie -  żelazny krzyż. Drugi krzyż, wbudowany w betonową wylewkę, to mały prawosławny krzyżyk metalowy zbudowany z płaskowników, z ramionami zakończonymi trójlistnie.  Na cmentarzu zostały umieszczone dwie tablice informacyjne. Pierwsza zawiera napis: „CMENTARZ WOJENNY z I Wojny Światowej w Zawadzie. Tu spoczywa 22 żołnierzy z armii niemieckiej i armii rosyjskiej. CMENTARZEM OPIEKUJE SIĘ URZĄD GMINY ZAMOŚĆ”. Druga tablica zawiera obszerne informacje o następującej treści: „Cmentarz wojenny z I wojny światowe w Zawadzie. Miejsce spoczynku 22 żołnierzy poległych w 1914 roku w walkach pomiędzy wojskami armii austriackiej i rosyjskiej w tzw. Bitwie Zamojskiej. W dniach 26-27 sierpnia 1914 r. najbliższa okolica Zamościa była teatrem działań wojennych w ramach tzw. Bitwy zamojskiej. W jej trakcie doszło do wielu stać pomiędzy wojskami austriackimi i rosyjskimi. 26 sierpnia 1914 r. 3 rosyjska dywizja grenadierów wychodząc z miejscowości Zawada starła się z dwoma austriackimi batalionami 14 pułku piechoty obrony krajowej, którym przy wsparciu stacjonującej tu artylerii zadała duże straty. Jednak pomiędzy godz. 16 a 18 po zniszczeniu rosyjskiej artylerii dwa bataliony 25-go pułku piechoty obrony krajowej podjęły szturm na wojska rosyjskie. Wieczorem po zaciętej walce na bagnety Wielącza i Zawada oraz okoliczne wsie przeszły w ręce Austriaków. Źródło Bitwa pod Komarowem 26-sierpnia – 2 września 1914 roku Kpt. Dypl. Edward Izdebski. Cmentarz z I wojny światowej w Zawadzie, założony w 1914 r. Na cmentarzy o powierzchni 0,02 ha znajdują się 22 mogiły indywidualne – 12 austriackich i 10 rosyjskich. Warto odwiedzić Cmentarz wojenny z I wojny światowej w Płoskiem, Kwatera wojenna w Lipsku z I wojny światowej”. Do informacji na tablicy jest dołączony szkic z działań wojennych w sierpniu 1914 roku w okolicach Zawady.

Cmentarz porasta trawa, a w jego narożach rosną 4 lipy.  Ogrodzenie stanowi mur ceglany, pełny, o wysokości 1 m i szerokości 0,30 m, otynkowany, z furtką na  krótszym boku. Cegły ogrodzenia sygnowane są „ZO”, co oznacza, że pochodzą z cegielni należącej do Ordynacji Zamojskiej.

Historia

Cmentarz został założony po sierpniowej ofensywie armii austriackiej 1914 roku w czasie I wojny światowej. Pochowanych zostało na nim 12 żołnierzy armii austriackiej i 10 armii rosyjskiej. 

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Ewa Prusicka , OT NID w Lublinie, 05.12.2019 r.