seminarium duchowne, ob. szkoła - Zabytek.pl
seminarium duchowne, ob. szkoła
Adres
Chełm, Świętego Mikołaja 4
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. Chełm, gm. Chełm
św. Mikołaja, która zaczęła pełnić jednocześnie funkcję cerkwi seminaryjnej. Pierwsze drewniane budynki, zniszczone pożarami, zastąpiono w 4. ćw. XVIII w. murowanymi, rozbudowywanymi w XIX w. Zespół budynków seminaryjnych (ob. IV LO) wraz z d. cerkwią (ob. muzeum) stanowi ważny kompleks architektoniczny w śródmiejskiej zabudowie miasta.
Historia
Seminarium gr.-kat. założone w 1759 r. staraniem bpa Maksymiliana Ryłły, wzniesione przy cerkwi par. św. Mikołaja, która zaczęła pełnić jednocześnie funkcję cerkwi seminaryjnej. Początkowo prowadzone przez duchowieństwo świeckie, a od 1769 r. przez Bazylianów. Pierwsze drewniane budynki zostały zniszczone pożarami w 1779 r. i latach następnych. W 1799 r. rozpoczęto budowę nowych, murowanych – wzniesiono wówczas skrzydło środkowe (wsch.) i pn. W l. 1836-7 r. seminarium rozbudowywane i remontowane: wzniesiono tzw. pawilon pd., nadbudowno piętro nad pawilonem wsch., wyremontowano pawilon (skrzydło) pn. W l. 50. XIX ponownie remontowane i częściowo przebudowane wraz ze wzniesieniem murowanego ogrodzenia. Po kasacie unii w 1875 cerkiew i seminarium zamieniono na prawosławne i rozbudowano skrzydło pn., dodając część zach. Po przeniesieniu seminarium w 1890 r. do innego gmachu, budynki seminaryjne były użytkowane przez niższą szkołę diaków. W l. 1920-22 remontowane i zaadaptowane na potrzeby seminarium nauczycielskiego, zorganizowanego i kierowanego przez dr Jadwigę Młodowską. Następnie mieściło się tu gimnazjum żeńskiego, a po II wojnie światowej szkoła przedszkolanek; obecnie IV Liceum Ogólnokształcące. Budynki d. seminarium gruntownie remontowane w l. 70., z przystosowaniem do nowych potrzeb (skrzydło pd. przebudowane w l. 60); po raz ostatni remontowane w 2000 r.
Opis
Zespół zabudowań składający się z cerkwi gr.-kat. pw. św. Mikołaja oraz gmachów dawnego gr.-kat. seminarium duchownego znajduje się w centrum miasta, usytuowany po zach. stronie Góry Chełmskiej.
Całość tworzy układ w formie litery H: najstarsze (k. XVIII w.) skrzydło wsch. skomunikowane z prezbiterium cerkwi, założone na planie wydłużonego prostokąta, jednopiętrowe (pierwotnie parterowe) o półtoratraktowym układzie wnętrza, z korytarzem od zach., ciągiem pomieszczeń od wsch. i klatką schodową od pn. Pomieszczenia na parterze sklepione kolebkowo-krzyżowe. Elewacje o podziałach ramowo-lizenowych.
Skrzydło pn. dwupiętrowe, wzniesione na planie wydłużonego prostokąta, szersze w partiach skrajnych (od wsch. i zach.) o dwu- i półtoratraktowym układzie wnętrza. Elewacje o charakterze późnoklasycystycznym, podzielone gzymsami kordonowymi i zakończone wydatnym gzymsem wieńczącym; otwory okienne i blendy na piętrach ujęte opaskami, z dekoracyjnymi płycinami pod parapetami. Skrzydło pd. parterowe, pierwotnie o układzie dwutraktowym, gruntownie przebudowane. Wszystkie budynki murowane z cegły i otynkowane, podpiwniczone, nakryte dachami czterospadowymi pod blachą.
Zabytek dostępny.
Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 05-11-2018 r.
Rodzaj: budynek użyteczności publicznej
Styl architektoniczny: barokowy
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.3324, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.337331