synagoga - Zabytek.pl
Adres
Dzierżoniów, Ignacego Krasickiego 28
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów (gm. miejska)
Historia
Synagoga otwarta została 8 czerwca 1875 r. Wówczas rabinem w Dzierżoniowie był Moritz Cohn. Projektantem synagogi był architekt Ewald Böttger. Budynek mieścił pierwotnie również mieszkanie dla rabina. Przed „Nocą Kryształową” budynek został zakupiony przez Niemca Konrada Springera (dzięki temu nie został zniszczony); w czasie wojny był wydzierżawiany m.in. na potrzeby Hitlerjugend. Po 1945 r., kiedy w Dzierżoniowie znalazła się jedna z najliczniejszych na Dolnym Śląsku społeczność żydowska, synagoga była ponownie użytkowana do 1980 roku. Wówczas przejęta została przez UM w Dzierżoniowie. Rozpoczęto prace adaptacyjne obiektu na cele muzealne. Mocno zaawansowane prace remontowe przerwano w 1990 r., po czym nastąpiła kolejna dewastacja budynku. W 2004 r. założona została fundacja „Beiteinu Chaj 2004”, która m.in. podejmuje działania w celu przywrócenia świetności synagodze (obiekt jest zabezpieczony, udostępniany; w 2016 r. został wymieniony dach).
Opis
Budynek synagogi usytuowany jest w południowo-zachodniej części starego miasta w Dzierżoniowie, w linii dawnych murów miejskich. Jest to budynek o prostopadłościennej, dwukondygnacyjnej bryle z wielobocznie zamkniętym aneksem w osi elewacji zachodniej; nakryty dachem czterospadowym o niskiej strzałce. Elewacje tynkowane, artykułowane gzymsami oraz zwieńczone gzymsem arkadkowym, o rytmicznie zakomponowanych osiach; środkowe osie elewacji (oprócz zach.) ujęte wielobocznymi przyporami. Okna zamknięte półkoliście. Obszerna sala modlitewna z wieloboczną partią ołtarzową po stronie zachodniej zajmuje górną kondygnację; wnętrze sali otaczają wsparte na drewnianych kolumnach empory dla kobiet. Na zachodniej ścianie zachowany Aron Ha-kodesz.
Zabytek dostępny.
Oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 22.03.2017 r.
Rodzaj: synagoga
Styl architektoniczny: neogotycki
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.97369, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.73890