Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz wojenny z I wojny światowej - Zabytek.pl

cmentarz wojenny z I wojny światowej


cmentarz 1915 r. Jarosław

Adres
Jarosław

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jarosławski, gm. Jarosław (gm. miejska)

Cmentarz wojenny założony po bitwie jarosławskiej 15 maja 1915 r.jest jednym z  wielu miejsc pamięci o poległych i zmarłych w wyniku wielkiej wojny żołnierzach armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej.

Historia

Po bitwie jarosławskiej 15 maja 1915 r. kiedy wojska austro-węgierskie i niemieckie pokonały Rosjan, nie tylko miasto ale i okolice pokryły się setkami ciał poległych żołnierzy. Na pochówek wytyczono teren „Na Widnej Górze” pod Jarosławiem. Cmentarz odgrodzono od strony ulicy, ob. Pruchnickiej, murem, a dalej drewnianym płotem na podmurówce. Wytyczono oś główną aleją, która centralnie rozgałęziała się tworząc kwaterę na pojedyncze groby oficerów (ok. 100 osób). Po bokach znajdowały się rzędy z pochówkami żołnierzy oznakowane ceramicznymi tabliczkami wypalanymi w cegielni książąt Czartoryskich w Szówsku. Łącznie ok. 1470 pochówków. Centralnie usytuowany był drewniany krzyż, a w zachodniej części cmentarza pomnik w postaci wysokiego, kamiennego cokołu zwieńczonego figurą odlanego z brązu, unoszącego się orła z drzewcem sztandaru w szponach. Na cokole widniał napis: /IHREN BEI DEN KAMPFEN UM JAROSLAU IN MAIU 1915 GEFALEN HELDEN/ (Bohaterom poległym w walkach o Jarosław w maju 1915 r.) oraz równoramienny krzyż z literą „W” (Wilhelm II) i motywem korony (symbolem cesarstwa). Pomnik otoczony był łańcuchem rozciągniętym pomiędzy czterema słupkami. W okresie II wojny światowej cmentarz został uporządkowany przez niezidentyfikowaną jednostkę saperską. W 1947 r. pojawił się projekt urządzenia cmentarza dla żołnierzy Armii Radzieckiej z zamiarem ekshumacji pochówków z I wojny światowej, ale nie został sfinalizowany. W l. 50. XX w. urządzono na terenie cmentarza magazyn materiałów budowlanych i opałowych, rozebrano zbyt wąską do transportu bramę z fragmentem muru i wybudowano portiernię, zlikwidowano pomnik, krzyże i tablice nagrobne, wycięto rosnące drzewa i teren zniwelowano. Część ciał ekshumowano i przeniesiono do krypty na Cmentarz Nowy przy ul. Krakowskiej. W początkach l. 90. XX w. magazyn przestał funkcjonować, a teren cmentarza z czasem przemienił się w dzikie wysypisko śmieci. W 2001 r. rozpoczęto prace porządkowe, dokonano rozbiórki wtórnych zabudowań i wycinki samosiewów. W 2003 r. rozpoczęto prace remontowo-budowlane ze środków Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi w Kassel oraz środków wojewody podkarpackiego. Prace objęły remont muru  z odtworzeniem bramy, ogrodzenie cmentarza, niwelacje terenu, wytyczenie alejki na osi zamkniętej drewnianym krzyżem. Odnalezione relikty tabliczek ceramicznych przekazano do muzeum w Jarosławiu.

Opis

Cmentarz usytuowany jest w pd. części miasta, na zboczu „Widnej Góry”, po zach. stronie ul. Pruchnickiej. Założony został na planie prostokąta. Od ulicy odgrodzony jest murem z arkadowymi prześwitami i centralnie usytuowaną bramą. Mur ceglany i otynkowany, z wyodrębnioną partią cokołową oraz gzymsem wieńczącym, pokryty jest dachówką ceramiczną. Bramę wyniesioną o 1/3 jego wysokości w górę, zamyka dwuspadowy daszek z dachówki. Ogrodzenie od pozostałych stron stanowi siatka rozciągnięta pomiędzy betonowymi słupkami. Na osi cmentarza, od bramy ku centrum, utwardzona alejka prowadzi do drewnianego wysokiego krzyża. Całość porasta trawa. Wzdłuż ogrodzenia zachowały się pojedyncze lipy i dęby z czasów założenia cmentarza.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. dr Jadwiga Stęchły, OT NID w Rzeszowie, 11.01.2019 r.

Rodzaj: cmentarz

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_CM.2094, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_CM.53227