Historia obiektu

Budynek mieszkalny zbudowano w 1904 r. Zlokalizowano go po pd. stronie linii kolejki i drogi prowadzącej z miasta do placu dworcowego kolei normalnotorowej (ob. ul. Dynowska). Budynek ten widoczny jest na austrowęgierskiej mapie z 1906. Na planie stacji kolejowej Przeworsk Wąski z lat 30. XX w. poza budynkiem mieszkalnym widoczny jest także budynek gospodarczy z 1915 r. oraz zewnętrzna piwnica powstała w 1 ćw. XX w.

Budynek został wzniesiony w oparciu o katalog typowych budynków mieszkalnych i administracyjnych budowanych na przełomie XIX i XX w. w Austrii, a także na terenie Galicji. Po zakończeniu budowy kolei w 1904 r. budynek przeznaczono dla urzędników kolejowych. Na pocz. XXI w. wymieniono pokrycie dachu z dachówki ceramicznej na blachę fałdową. Budynek pełni do dzisiaj funkcję mieszkalną.

Opis obiektu

Kolejowy budynek mieszkalny znajduje się we wsch. części zespołu dworca Przeworsk Wąski kolejki Przeworsk - Dynów. Usytuowany jest kalenicowo do ulicy Dynowskiej, na wprost przejazdu przez tory stacyjne. Budynek otoczony jest ogrodem. Po wsch. stronie budynku mieszkalnego znajduje się drewniany budynek gospodarczy oraz sporych rozmiarów ceglana, obsypana ziemią piwnica. Obiekty te powstały w 1915 r. - zaznaczone są na planie stacji z lat 30. XX w. Znajduje się tam też powojenny, mniejszy drewniany budynek gospodarczy oraz bardzo dobrze zachowane pudło krytego wagonu towarowego.

Budynek piętrowy, niepodpiwniczony, założony na rzucie prostokąta z ryzalitem od strony pd. Budynek o konstrukcji murowanej z cegły, otynkowany gładko, z niskim cokołem z regularnych bloków piaskowcowych. Dach 2-spadowy, z obustronnymi naczółkami i poprzecznym 2-spadowym dachem nad ryzalitem. W kalenicy, symetrycznie rozmieszczonych jest 6 ceglanych kominów z wąskimi betonowymi czapami, w połaciach dachu ryzalitu są dalsze 2 wąskie kominy. Pokrycie dachu z blachy fałdowej.

Elewacje podzielone są w poziomie profilowanym gzymsem kordonowym i zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. Elewacja pd., frontowa 9-osiowa, z pozornym boniowaniem w parterze. Okna skrzynkowe, 2-skrzydłowe, czterokwaterowe, z 2-skrzydłowymi naświetlami, płaskimi podokiennikami, pozornymi boniami nadokiennymi z wysuniętymi kluczami o rustykalnej fakturze i pozornymi wąskimi opaskami. Elewacja pn. z 3-osiowymi ryzalitem i skrzydłami bocznymi. Okna jak w elewacji frontowej, bez dekoracji, jedynie z podokiennikami. Drzwi wejściowe w osi środkowej ryzalitu 2-skrzydłowe, płycinowe z górną częścią oszkloną i nadświetlem. W kondygnacji piętra ryzalitu okno w osi środkowej i wnęki z podokiennikami w osiach bocznych. W bocznych ścianach ryzalitu wąskie, niższe okienka 1-skrzydłowe z podokiennikami. W elewacjach szczytowych parter gładki, piętro i poddasze z dekoracją ramową, w szczytach pojedyncze okna 2-skrzydłowe, 4-kwaterowe.

We wnętrzu klatka schodowa, z wachlarzowymi, kamiennymi, wspornikowymi biegami żeliwnymi ozdobnymi balustradami i oryginalnymi posadzkami podestów z płytek ceramicznych. W klatce zachowane są oryginalne 2-skrzydłowe drzwi płycinowe z oszklonymi częściami górnymi i zakończonymi łukami 5-kwaterowymi nadświetlami. Drzwi wejściowe do mieszkań 1-skrzydłowe, płycinowe.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek jest dostępny bez ograniczeń.

Autor noty: Opr. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 21-12-2023 r.