Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

hala targowa - Zabytek.pl

hala targowa


budynek użyteczności publicznej 1914 - 1924 Jarosław

Adres
Jarosław, Grodzka 1

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jarosławski, gm. Jarosław (gm. miejska)

Miejska Wiata Targowa - pierwszy budynek w Jarosławiu łączący nowoczesną konstrukcję z historyczną formą zewnętrzną.

Jeden z najstarszych wielkich bazarów na ziemiach polskich.

Historia

Budynek Miejskiej Wiaty Targowej wzniesiony został staraniem i kosztem Gminy Miejskiej Jarosław na gruncie zakupionym od probostwa rzym. kat. w 1910 r., przy ul. Grodzkiej, bezpośrednio przy placu po dawnej kolegiacie pw. Wszystkich Świętych. W 1911 r. władze Jarosławia ogłosiły za pośrednictwem Koła Architektów Polskich we Lwowie „Konkurs architektoniczny na szkice miejskiej hali targowej”. Żadna z ofert nie spełniła jednak oczekiwań zamawiającego i nie została przyjęta. Kolejne próby dostosowania projektu do potrzeb dokonane w 1912 r. również nie zostały sfinalizowane. Dopiero 15.04.1913 r. rozstrzygnięto kolejną „rozprawę ofertową na składanie prac projektowych” na korzyść arch. Henryka Pohorylesa. Był on zobowiązany nie tylko do wykonania projektu szczegółowego, ale też budowy gmachu łącznie z dostarczeniem narzędzi, materiałów i pełnym nadzorem, z warunkiem zatrudnienia miejscowych budowniczych i rzemieślników. Nowatorskie rozwiązania konstrukcyjne lwowskiego architekta zostały ukryte pod płaszczem elewacji, nawiązującej do staromiejskiej zabudowy historycznej Rynku. Wydarzenia i okoliczności związane z wybuchem I wojny światowej spowodowały, że realizacja inwestycji przeciągnęła się do 1924 r. Oficjalne, uroczyste otwarcie nastąpiło 9 stycznia 1925 r., przy udziale licznego grona zaproszonych gości jak i mieszkańców miasta i okolic. Przestronne wnętrze pod względem konstrukcyjnym nawiązuje do hali targowej we Wrocławiu wzniesionej wg proj. Richarda Plueddemanna i Friedriecha Friese. Jeszcze długo po II wojnie światowej wiata pełniła rolę jednego z głównych centrów handlowych miasta i okolicy. Z początkiem XXI w. przejęta została na własność powszechnej Spółdzielni Spożywców Społem w Jarosławiu, która nadała obiektowi nazwę „Centrum Handlowe Hala”. Pierwotną nazwę przywrócono podczas ostatniego remontu elewacji frontowej. Prace prowadzone są przy obiekcie sukcesywnie od 2004 r., objęły remont elewacji frontowej i tylnej, wymianę części stolarki,  termoizolację dachu, docieplenie ścian bocznych.

Opis

Gmach usytuowany jest w pd. pierzei ul. Grodzkiej, z partią frontową w zwartej zabudowie oraz tylną wolną od zabudowy. Zlokalizowany jest w sąsiedztwie skarpy miejskiej – linii przebiegu fortyfikacji – przeciętej szerokimi schodami otwierającymi wgląd na tylną ścianę szczytową. Budynek o konstrukcji żelbetowej, ze ścianami murowanymi z cegły, na planie zbliżonym do prostokąta, bryłą nawiązuje do bazyliki trójosiowej, z dwukondygnacyjną częścią frontową. Ściany są otynkowane, dach nad  główną nawą dwuspadowy, nad bocznymi pulpitowe z blachy płaskiej, na których umieszczono świetliki. Elewację frontową dziewięcioosiową, z trójosiowym płytkim pseudoryzalitem wyodrębnionym lizenami wieńczy trójkątny, faliście zamknięty szczyt. Parter przepruty jest dziewięcioma arkadowymi otworami, stanowiącymi witryny i wejścia do wnętrz sklepów. Górna kondygnacja w obrębie ryzalitu, oddzielona od dolnej gzymsem, doświetlona jest zamkniętymi półkoliście oknami. Po jej bokach zastosowano attykę z  parami blend oraz trójkątnymi, przerywanymi naczółkami w zwieńczeniu. Szczyt artykułowany pilastrami ozdobiono tarczą herbową Jarosławia.  Elewacja tylna jedenastoosiowa przepruta jest arkadowym wejściem na osi oraz półkoliście zamkniętymi oknami, nad którymi wprowadzono mocno wysunięty gzyms z okapem krytym dachówką karpiówką oraz zwieńczeniem w formie attyki. Szczyt hali z pięcioma półkoliście zamkniętymi oknami w układzie schodkowym zamyka trójkątne zwieńczenie. Elewacje boczne gładkie, ponad dachem naw bocznych niemal w całości przeszklone są metalowymi oknami. Do wnętrza hali w układzie bazylikowym, pięcioprzęsłowym prowadzi sień na osi w partii frontowej. W sieni znajduje się również klatka schodowa do piwnic i na piętro. Żelbetowa konstrukcja hali oparta na ośmiu filarach wspierających sklepienie odcinkowe z żebrami poprzecznymi i podłużnymi pozwoliła na zorganizowanie przestrzennego bazaru, w którym wzdłuż zewnętrznych ścian bocznych urządzono sklepiki zamykane roletami, a na pozostałej stragany otwarte. Przy ścianie tylnej usytuowano pomieszczenia dla przyjezdnych handlarzy. Na ścianie pn. zawieszono oryginalny zegar sygnowany inicjałami „GB” – pochodzący ze znanej i cenionej w świecie firmy Gustava Beckera w Świebodzicach. Dostęp do niego umożliwia balkon z metalową balustradą, z wejściem z piętra w części frontowej budynku. W głównym oraz tylnym wejściu do hali uwagę zwraca secesyjna stolarka drzwiowa.

Dostęp do zabytku nieograniczony.

Opr. Jadwiga Stęchły, NID OT w Rzeszowie, 22-02-2018 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  betonowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.10021, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.186575