Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ruina oranżerii - Zabytek.pl

ruina oranżerii


pawilon parkowy 1815 r. Zielona Góra

Adres
Zielona Góra, Zatonie-Parkowa

Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. Zielona Góra, gm. Zielona Góra

Ruiny XIX-wiecznej oranżerii.

Historia

Barokowy dwór powstał w latach 1685-1689 r. z fundacji Balthasara von Unruh, starszego ziemskiego powiatu zielonogórskiego, ówczesnego właściciela Zatonia, pobliskiego Książa Śląskiego i Słonego. Za czasów Frederiki Christiany Cosel, do której majątek należał w latach 1771-1784 r., przeprowadzono przebudowę dworu, ale zakres prac tych nie jest dokładnie znany. Po śmierci hrabiny, w ciągu kolejnych dwudziestu pięciu lat, odnotowano pięciu właścicieli dóbr. Dwór był wówczas budowlą dwukondygnacyjną, prostopadłościenną, nakrytą wysokim, czterospadowym dachem. W 1809 r. majątek przeszedł w ręce księżniczki kurlandzkiej Doroty Biron, późn. księżnej Talleyrand-Périgord. Na jej polecenie w 1815 r. do wsch. ściany dworu dobudowano cieplarnię i oranżerię. Po 1841 r. powiększono ogród tworząc park krajobrazowy (prawdopodobnie wg. wskazówek Petera Josepha Lenné). W latach 1842-1843 przebudowano dwór, nadając mu formę klasycystycznego pałacu. Autorem projektu był W. Gurlt. Po śmierci księżnej w 1862 r. majątek odziedziczył jej syn, książę Aleksander Edmund de Talleyrand-Périgord. Z jego inicjatywy przebudowano oranżerię i cieplarnię oraz wzniesiono kordegardy przy głównym wjeździe według projektu A. Jeckla. W 1879 r. Zatonie kupił Karl Rudolf Friedenthal, a w latach 1890-1945 majątek należał do jego córki Renaty von Lancken-Wakenitz. Za jej czasów, w 1893 r. powstał portyk przy elewacji ogrodowej pałacu według projektu arch. Schilda, przed 1905 r. powiększono park, a w latach 1935-1937 wybudowano leśniczówkę.W 1945 r. pałac i oranżerie zostały spalone przez wojska radzieckie i do dziś znajdują się w stanie ruiny.

Opis

Zespół położony w środkowej części wsi, po wsch. stronie głównej drogi Zielona Góra-Kożuchów, na terenie rozległego parku krajobrazowego. Dominantę architektoniczną założenia stanowią ruiny pałacu usytuowane w zach. części parku z pozostałościami dobudowanej cieplarni i oranżerii. Późnoklasycystyczna oranżeria po wsch. stronie pałacu murowana, założona na planie kwadratu, jednokondygnacyjna. W fasadzie dwie kompozytowe kolumny, pierwotnie podtrzymujące trójkątny tympanon, w narożach pilastry zwieńczone kompozytowymi głowicami.

W 2017 r. miasto Zielona Góra wydzierżawiło zespół parkowo-pałacowy i rozpoczęto prace rewaloryzacyjne przy murach pałacu, następnie poszerzono je o ruinę oranżerii oraz park wraz z zachowanymi elementami architektury parkowej. Przed 2020 r. ruina pałacu, po oczyszczeniu z gruzu i zabezpieczeniu ścian oraz korony murów przed dalszą destrukcją, została udostępniona mieszkańcom i gościom odwiedzającym Zatonie. W latach 2018-2020 przeprowadzono rewitalizację parku i 15 października 2020 r. cały zespół, w skład którego wchodzą pozostałości pałacu, oranżeria oraz wielohektarowy park, przekazano do użytkowania. Pałac połączono z kawiarnią urządzoną w dawnej odrestaurowanej oranżerii. W parku odtworzono i zabezpieczono dawny układ kompozycyjny poprzez odsłonięcie oryginalnych grup krajobrazowych, uczytelnienie wewnętrznych i zewnętrznych osi widokowych, zrekonstruowanie ścieżek prowadzących od pałacu w głąb parku, odtworzenie układu wodnego oraz odnowienie i zrekonstruowanie elementów małej architektury parkowej. W 2021 r. park otrzymał wyróżnienie w konkursie Zabytek Zadbany w kategorii rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu.

oprac. Anna Jackiewicz, Krzysztof Garbacz, OT NID w Zielonej Górze, 2023 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: pawilon parkowy

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.385950, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.214522