Niewielka bryła nawiązująca do tradycji dworków polskich i eklektyczny wystrój architektoniczny z elementami neogotyku oraz kolorystyka elewacji powodują, iż obiekt stanowi malowniczy akcent zabudowy głównej ulicy Nałęczowa Al. Lipowej.

Historia

Willa wzniesiona została w latach 1889-1893 na terenie obszernej parceli przy Al. Lipowej należącej do Adama Nagórskiego. Przez wiele lat nosiła nazwę willa Nagórskich. Reprezentuje styl eklektyczny z elementami nawiązującymi do neogotyku. Wpisuje się w koncepcję, założycieli uzdrowiska inż. Michała Górskiego (od 1880 r. właściciela Nałęczowa) oraz dr Fortunata Nowickiego, których celem było ukształtowanie Nałęczowa jako miasta–ogrodu, stworzenie wokół Zakładu Leczniczego dzielnicy willowej.

Obiekt wzniesiony został na miejscu poprzedniego, którego ślady istnieją do dziś w części piwnicznej budynku. Pierwotna forma obiektu, choć zbliżona do dzisiejszej nie jest znana. Obecna została nadana zapewne XIX/XX w. W okresie międzywojennym obiekt był przebudowywany. Wzniesiono m. in. betonowy taras wschodni. W czasie II wojny światowej oraz po jej zakończeniu budynek został częściowo zdewastowany. Przez lata nieruchomość należała do kolejnych spadkobierców Nagórskich. W 2006 r. willa została zakupiona przez Stanisława oraz Barbarę Burzyńskich, a następnie  wyremontowana. Szeroko zakrojone prace, rozpoczęte w 2010 r., obejmowały m. in. nadbudowę i adaptację budynku do nowych celów. Obiekt pełni obecnie funkcję pensjonatu o nazwie Willa Różana. W znajdującej się po sąsiedzku oficynie (również wyremontowanej) zorganizowana została restauracja. Za sprawą gospodyni – aktorki i społeczniczki Walentyny Nagórskiej willa była miejscem spotkań kulturalnych i patriotycznych, a także siedzibą Wydziału Narodowego (to tu w dobie odzyskania niepodległości zawisł pierwszy sztandar Polski z orłem). Bywali tu m. in. pisarze Bolesław Prus i Stefan Żeromski, malarz i rysownik Michał Elwiro Andriolli, czy Władysław Tatarkiewicz. Organizowano tu także przedstawienia amatorskie.

Opis

Willa zajmuje frontową część obszernej, ogrodzonej działki, zlokalizowanej  po pd. stronie głównej osi komunikacyjnej Nałęczowa - alei Lipowej, w jej zachodnim odcinku.  Fasadą zwrócona na pn., ku ulicy. Budynek otacza ogród, od zach. sąsiaduje z oficyną (d. wozownia i kuchnia letnią). Od frontu poprzedza go klomb oraz podjazd dla samochodów, od tyłu znajduje się fontanna.

Obiekt wzniesiony został w stylu eklektycznym z elementami neogotyku. Budynek jest murowany z kamienia i cegły, obustronnie tynkowany, dach pokryty blachą.  Założony został na rzucie prostokąta. Wnętrza mają układ dwutraktowy, trójdzielny, z klatka schodową w pd. - zach. narożu. Bryła jest jednokondygnacyjna, podpiwniczona,  nakryta dachem dwuspadowym z uskokowymi szczytami. Od pn. i pd. poprzedzają ją werandy, od wsch. taras, a od zach. schody wiodące do wejścia oraz obudowane zejście do piwnicy. Ściany elewacji posiadają intensywnie różową barwę kontrastującą z jasnoróżowym kolorem gzymsów, lizen oraz filarów werand i tarasu, cokół zaś  obłożony został kamienną okładziną. Otwory okienne i drzwiowe mają prostokątne wykroje, jedynie niewielkie okienka w szczytach posiadają formę rombów. Elewacje frontowa (pn.) trójosiowa, symetryczna  z werandą na osi środkowej. W połaci dachu trzy facjaty, o zróżnicowanej wielkości, w formie schodkowego szczytu przypominającego krenelaż (powtórzonej w szczytach elewacji bocznych) przywodzącej neogotycki charakter willi. Nad werandą drzwi na balkon z metalową balustradą. W zwieńczeniu umieszczony został, przez obecnych właścicieli, herb Trzywdar, podkreślający ich szlachecki rodowód. W mniejszych facjatach prostokątne okna. Elewacja tylna czteroosiowa, rozwiązana analogicznie jak frontowa. Elewacja boczna (wsch.) dwuosiowa  poprzedzona tarasem otoczonym tralkową balustradą. W szczycie otwór drzwiowy w obramieniu, poprzedzony balkonem z metalową balustradą, flankowany otworami okiennymi w kształcie rombów. Elewacja boczna (zach.) asymetryczna, trójosiowa, z prostokątną blendą między oknami oraz drzwiami w pd. narożu poprzedzonymi schodami i zejściem do części piwnicznej osłoniętym niewielkim murkiem. W szczycie okno w prostokątnej opasce, flankowane okienkami w formie rombów.

oprac. Anna Sikora- Terlecka,  OT NID w Lublinie, 26-01-2018 r.