Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dwór - Zabytek.pl

dwór


dwór 1. poł. XVI w. Ścinawka Średnia

Adres
Ścinawka Średnia, Sikorskiego 25d

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Radków - obszar wiejski

Dwór Kapitanowo w Ścinawce Średniej jest przykładem renesansowej, szlacheckiej siedziby.Dwór Kapitanowo w Ścinawce Średniej jest przykładem renesansowej, szlacheckiej siedziby.

Historia

Lenne Dobra Górne w Ścinawce Średniej wymienione po raz pierwszy w 1356 r, a tutejszy, murowany dwór — w roku 1412. Obecny budowany w czterech fazach. W latach ok. 1530-1550 wzniesiony wczesnorenesansowy budynek (północne skrzydło obecnego dworu) na planie prostokąta, dwutraktowy ze skrajnie usytuowaną, przelotową sienią, trzykondygnacjowy z mieszkalnymi wyższymi kondygnacjami, wieżową klatką schodową z kręconymi schodami oraz z wykuszem. Wykonany bogaty, kamieniarski wystrój elewacji i wnętrz złożony m.in. ze sfazowanych obramień okiennych oraz z wewnętrznych portali w stylu renesansu włoskiej proweniencji. Ok. 1580-1596 dwór rozbudowany o dwutraktowe i trzykondygnacjowe skrzydło zach. z trzykondygnacjowym wykuszem i z otworami ujętymi kamiennymi obramieniami zarówno sfazowanymi, jak i nowocześniejszymi formalnie fascjowymi. Następnie, ok. 1620 wzniesiona na wsch. od dworu późnorenesansowa kancelaria dworska, budynek o nieregularnym rzucie i niejednolitym układzie, z oknami w fascjowych obramieniach, zwieńczony podobnymi szczytami. Zapewne też w tym czasie regularnie, w obrysie czworoboku ukształtowana fosa otaczająca dwór, służąca jego obronie i będąca symboliczno-estetycznym elementem urządzenia jego najbliższego otoczenia. Po 1625 r. dwór w Dobrach Górnych w Ścinawce Średniej użytkowany sporadycznie, bo siedziby właścicieli dóbr w innych ich posiadłościach. Niemniej jeszcze w latach ok. 1650-1660 prowadzone prace budowlane o dość szerokim zakresie. Wówczas kancelaria połączona z dworem murowanym, dwukondygnacjowym, przesklepionym łącznikiem będącym także pd. zamknięciem wewnętrznego dziedzińca. W elewacji frontowej tego łącznika portal usytuowany asymetrycznie, a okno nad nim ujęte fascjowym obramieniem (echa późnego renesansu). Sam portal wczesnobarokowy. Nie wykluczone też, że ok. poł. XVII w. wykonany nowy wystrój elewacji, złożony m. in. z tynkowego, przemiennego boniowania. Od 1679 r., dwór siedzibą głównych administratorów dóbr hrabiów von Götzen i następnie hrabiów von Magnis na Bożkowie i Ścinawce Górnej-Sarnach. W 1 poł. XVIII w. przebudowane skrzydło zach. W XIX w. zakres modernizacji budynku ograniczany do niezbędnego minimum. Jeszcze w 1803 r. dwór otoczony fosą, ok. poł. XIX zasypaną. Remontowany 1901 i 1935, po 1945 r. znacznie zniszczony. Obecnie odbudowywany. 

Opis

Dwór Kapitanowo murowany z kamienia z dodatkiem z cegły, tynkowany. Trójskrzydłowy na nieregularnym rzucie, z wewnętrznym, czworobocznym, wydłużonym dziedzińcem zamkniętym od pd. łącznikiem między skrzydłami wsch. i zach. Dwór o bardzo rozczłonkowanej i urozmaiconej bryle. Podpiwniczony, dwu- i trzykondygnacjowy, nakryty dachami dwuspadowymi. W obrębie dziedzińca, na styku skrzydła pn. i zach. cylindryczna klatka schodowa z kręconymi schodami. Ponadto wzdłuż dziedzińcowych elewacji skrzydeł pn. i wsch. zewnętrzne schody na piętra. W każdym ze skrzydeł dworu odrębny układ wnętrz, najczęściej na bazie dwutraktowego. W elewacjach nieregularny i różny rozkład otworów o różnej wielkości. Wystrój elewacji poszczególnych skrzydeł odmienny. Dla każdego z nich odrębne profilowane gzymsy koronujące. Dwa szczyty wsch. skrzydła dworu późnorenesansowe, wolutowe, dzielone pilastrami i odcinkami gzymsów. Szczyty skrzydła zach. późnobarokowe, wolutowe z uproszczonymi spływami i półkolistymi naczółkami. Otwory w większości w kamiennych obramieniach, renesansowych, sfazowanych, fascjowych oraz w barokowych, listwowych w formie litery T, z guttami. W pd. elewacji łącznika asymetrycznie usytuowany ryzalit pozorny z oknem w fascjowym obramieniu. Poniżej tynkowy, wczesnobarokowy portal złożony z uproszczonych pilastrów, boniowania ujmującego archiwoltę oraz ze zwieńczenia w formie kartusza flankowanego wolutami. Wnętrza dworu nakryte sklepieniami kolebkowymi, kolebkowymi z lunetami, sklepieniem zwierciadlanym oraz stropami drewnianymi, w tym belkowymi. We wnętrzach dworu zachowane: łękowa, tradycyjna konstrukcja wykusza i sedilla wycięta między jego oknami, nieliczne kominki z listwowymi, kamiennymi obramieniami otworów palenisk, ostrołuczny, gotycki portal do piwnicy, renesansowe portale zdobione motywami roślinnymi, medalionami portretowymi, rozetami, płycinami z groteską oraz wyobrażeniem syren. Zachowane też portale barokowe, listwowe, dekorowane motywem akantu oraz wici roślinnej ze stylizowanymi liśćmi.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Opr. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 06-07-2016 r.

Bibligrafia

  • Eysymontt K., Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku, Wrocław 2010.
  • Kögler J., Dokumentierte Beschreibung des in Wünschelburger District gelegenen Dorfes Mittelsteine aus ächten Quellen gesammelt [...], (1803), „Vierteljahrschrift für Geschichte und Heimatkunde der Grafschaft Glatz”, Bd. III, Habelschwerdt 1883/1884.
  • Słownik geografii turystycznej Sudetów, T. 11, Góry Sowie, Warszawa 1995.
  • Zabytki sztuki w Polsce Śląsk, Warszawa 2006.

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: renesansowy

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.84650, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.100088