Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

budynek główny - Zabytek.pl

budynek główny


budynek użyteczności publicznej przełom XVIII/XIX w. Wrocław

Adres
Wrocław, Plac Jana Pawła II 8

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. Wrocław, gm. Wrocław

Budynek jest jednym z najstarszych zachowanych obiektów rozległego kompleksu dawnego miejskiego szpitala Wszystkich Świętych.  

Historia

Miejski szpital Wszystkich Świętych powstał poza murami obronnymi Wrocławia w 1526 r. z inicjatywy pastora Johanna Hessa. Nazwę szpitala Wszystkich Świętych nadano w 1529 r.

Była to budowla położona nad brzegiem Odry, na terenie starej strzelnicy, z wejściem przy furcie wodnej. Wkrótce, po 1555 r., na zewnątrz pierścienia murów miejskich, przy Bastionie Kleszczowym, na tyłach Arsenału Miejskiego, powstawały kolejne budowle związane ze szpitalem. W l. 70. XVIII w. przy zachodnim murze cmentarza św. Barbary powstały kazamaty. Wówczas w miejscu części cmentarza kościoła św. Barbary, dla zapewnienia komunikacji na tym terenie, wytyczono ulicę Wszystkich Świętych.

Intensywny proces zagospodarowania terenu położonego na zewnątrz murów miejskich nastąpił wraz z zaprzestaniem użytkowania twierdzy. W latach 1799-1801 w miejscu pierwotnego budynku szpitalnego wzniesiono nowy, klasycystyczny gmach szpitalny. W pierwszych dziesięcioleciach XIX w. powstawały kolejne budynki: przylegający do kazamat budynek Kliniki Medycznej (1815 r.),  tzw. „budynek z zegarem” wg projektu J.F. Knorra (l. 1821-23), budynek fundacji rodziny Lösch (1837 r.). W latach 30. XIX w. założenie szpitalne zyskało wewnętrzny ogród. Generalna rozbudowa kompleksu szpitalnego nastąpiła w latach 50. XIX w. pod kierunkiem ówczesnego dyrektora Jacoba Friedricha Ebersa: wówczas przeniesiono budynek Kliniki Medycznej do gmachu Löschstiftung, budynek kliniki przebudowano w 1852 r. oraz zaadaptowano na budynek dyrekcji  i  mieszkalny dla lekarzy; w 1853 r. do szpitala przyłączono kazamaty.  W latach 1855-1856 wybudowano nową aptekę szpitalną na parceli pomiędzy ul. Ruską a Św. Mikołaja. Pomiędzy „budynkiem z zegarem” a budynkiem kliniki, od strony ul. Wszystkich Świętych w latach 50. XIX w. (zapewne w 1856 r.) według projektu Georga Weissledera wzniesiono reprezentacyjną bramę szpitalną.

W kolejnych dziesięcioleciach XIX w. prowadzono kolejne inwestycje. Wystawiono nowe skrzydła szpitalne, które otrzymywały nazwy związane z finansującymi te przedsięwzięcia fundacjami. W latach 1869-1870 wybudowano gmach Pulvermacher-Rieß-Stiftung, a w  1902 r. ukończono budynek Friebe-Agath-Stiftung.

W XIX w. szpital zyskał rangę głównego szpitala Wrocławia. Do 1891 r. znajdowały się tu kliniki uniwersyteckie. Budynki szpitalne w latach 20. i 30. XX w. były wielokrotnie modernizowane, w tym podwyższane, m.in. pod kierunkiem głównego projektanta G. Müllera.

W okresie powojennym, do 2007 r. mieścił się tu Wojewódzki Szpital Zespolony im. J. Babińskiego. Prace remontowe i budowlane głównie polegały dostosowaniu budynków do nowych potrzeb i wymagań szpitalnych. Największe zmiany to gruntowna przebudowa „budynku z zegarem” oraz budynku kliniki połączonych bramą na oddział ginekologiczno-położniczy według projektu A. Krzywickiego (1 poł. l. 60. XX w.) oraz budowa nowego budynku przychodni i apteki od strony pl. Jana Pawła II w miejscu pałacu bankierskiego braci Alexander.

W rozwoju przestrzennym zabudowy zespołu szpitala jego główne budowle tworzą dwa ciągi: wzdłuż brzegu Odry, na osi wschód-zachód oraz wzdłuż dawnych murów obronnych miasta, na osi północ-południe. Elementem zespołu szpitala są również kształtowane od 1 poł. XIX w. ogrody szpitalne. Zagospodarowany parkowo wewnętrzny dziedziniec szpitala, otwiera się od zachodu w stronę fosy i łączył się przestrzennie z promenadą. Na terenie szpitala zachowane są ponadto relikty średniowiecznych murów obronnych oraz nowożytnych fortyfikacji, w tym Bastionu Kleszczowego. 

Główny budynek szpitalny wzniesiony został w miejscu najstarszej budowli szpitalnej z 1526 roku. Wybudowany został prawdopodobnie z wykorzystaniem murów starszej budowli w latach 1799-1801 według projektu królewskiego inspektora budowlanego Carla Gottfrieda Geisslera. Spłonął w 1831 roku. W kolejnym roku odbudowany został jako trójkondygnacyjny. Zapewne wówczas rozbudowany został o czteroosiową dobudówkę od strony wschodniej. Zwany był „szpitalem odnowionym” – „Retablirtes Krankenhaus“. W 1925 r. budynek zmodernizowano według projektu Georga Müllera.  

Opis

Główny budynek szpitalny położony jest w północnej części zespołu, nad Odrą.  Jest to budynek trójkondygnacyjny, z główną elewacją od strony ogrodów szpitalnych o skromnej, klasycystycznej dekoracji, z zaznaczonym ryzalitem pozornym oraz artykulacją w postaci profilowanego gzymsu międzykondygnacyjnego ponad parterem. Wnętrza bez cech stylowych, współczesna klatka schodowa. W sieni zachowana kamienna plakieta ze znakiem cechowym tkaczy i datą 1651.

Obiekt nieużytkowany. Brak możliwości zwiedzania

Oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 14-03-2016 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.346565, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.186553