Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica, ob. poczta - Zabytek.pl

kamienica, ob. poczta


kamienica 1900 r. Szczecin

Adres
Szczecin, Aleja Piastów 13

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Kamienica przy al.Piastów 13 jest jednym z ciekawszych zabytków budownictwa mieszkalnego w Szczecinie.

Bardzo dobrze zachowany pod względem konserwatorskim budynek charakteryzuje się wysokim poziomem artystycznym architektury i dekoracji oraz rzemiosła budowlanego.

Historia

Po likwidacji twierdzy w 1873 r. do miasta przyłączono duże obszary dawnych fortyfikacji wraz z przedpolami. Uchylenie ograniczeń budowlanych związanych z istnieniem twierdzy oraz niskie ceny działek budowlanych przyczyniły się do wielkiego ożywienia budowlanego. Dzisiejszą ulicę Piastów zabudowano w większości w pierwszym dziesięcioleciu XX w. Będąca tematem niniejszego opracowania kamienica wzniesiona została w latach 1906-1907, przez przedsiębiorstwo budowlane należące do architekta Emila Grauerta. Akta miejskiego nadzoru budowlanego nie zachowały się. Datę budowy budynku można ustalić na podstawie dokumentów miejskiego wydziału do spraw kanalizacji. W październiku 1906 roku właściciel posesji Emil Grauert poinformował władze o przyłączeniu budynku do miejskiej sieci wodociągowej. Według książek dresowych w kamienicy mieściło się mieszkanie Grauerta oraz siedziba jego architektoniczno-budowlanego przedsiębiorstwa. Ok. 1912 roku na parterze ulokowany był sklep z konfekcją oraz urząd pocztowy, jeden z ośmiu działających w tym czasie w Szczecinie. Mieszkania w kamienicy miały podwyższony standard o czym świadczy wysoki status lokatorów. W budynku mieszkali adwokaci lekarze, profesorowie, dyrektorzy fabryk oraz wysocy urzędnicy. Jako ciekawostkę można podać, iż w budynku gospodarczym usytuowanym na podwórzu mieścił ciąg niewielkich pomieszczeń pełniących funkcję garażów dla rowerów.

Późniejsze losy budynku są mało znane. Prawdopodobnie jeszcze przed 1945 r. wymieniono pierwotną secesyjną stolarkę okienną w szczycie facjaty od strony al. Piastów. W 1976 roku przeprowadzono remont budynku. Wymieniono zapewne gładki tynk na dzisiejszy fakturowy. Elewację na wysokości cokołu pokryto lastrikiem. W ostatnich kilku latach wstawiono nowe drzwi wejściowe od strony al. Piastów i bramne od strony ul. Chodkiewicza oraz wymieniono część stolarek okiennych.

Opis

Kamienica usytuowana jest przy alei Piastów 13, reprezentacyjnej ulicy położonej w śródmieściu, na zachód od starego miasta. W pobliżu parceli przy al. Piastów 13 usytuowany jest okazały gmach liceum ogólnokształcącego. Kamienicę wzniesiono jako budowlę narożną na skrzyżowaniu al. Piastów oraz ul. Chodkiewicza. Rzut budynku tworzą dwa skrzydła usytuowane od obu ulic oraz oficyna przylegająca od podwórza. Od strony al. Piastów występują dwa ryzality. Trzypiętrowy budynek nakryto dachem mansardowym z facjatami oraz lukarnami od strony ulicy. W narożu ulic oraz od ul. Karola Chodkiewicza usytuowano wykusze. Kamienicę wybudowano w formach eklektycznych typowych dla późnego historyzmu. Nawiązują one do sztuki barokowej, osiemnastowiecznego klasycyzmu oraz rokoka, a w opracowaniu detalu architektonicznego również do secesji. Oparty na masywnych wspornikach narożny wykusz, nadbudowany o niewielką pozorną kondygnację zwieńczoną dachem kopulastym stylizowany jest na wieżę. Facjaty zaakcentowano szczytami: bardzo okazałym o wklęsło-wypukłym obrysie z uskokami - od al. Piastów, oraz skromniejszym o wklęsło-wypukłym obrysie od strony ul. Chodkiewicza. Ryzality zwieńczono niewielkimi szczytami, również o wklęsło-wypukłym obrysie. Po bokach ryzalitów oraz wykuszy usytuowano balkony. Parter, ryzality i wykusze wyeksponowano poprzez boniowanie pasowe. Wnętrze budynku doświetlono prostokątnymi oknami. Elewacje na skrajnych osiach przepruto szerokimi otworami balkonów, zamkniętymi łukami koszowymi.

Kamienicę ozdobiono bogatym, drobiazgowo opracowanym detalem architektonicznym. Elewacje zwieńczono wydatnym gzymsem. Fryz pod gzymsem wieńczącym od strony ul. Chodkiewicza zaakcentowano pasem girland oraz wieńców. Gzyms wieńczący od strony al. Piastów oparto na parach konsol, pod którymi rozmieszczono stylizowane kartusze z draperiami oraz motywami kwiatowo-roślinnymi. W sposób szczególnie ozdobny  opracowano pole szczytu facjaty od strony al. Piastów, które przepruto zróżnicowanymi pod względem formy okienkami oraz pokryto bogatą dekoracją ornamentalną w formie kratki regencyjnej z elementami draperii i motywami roślinnymi. Skromniejszy szczyt od strony ul. Chodkiewicza ozdobiono gęstą wicią rośliną oraz draperią. Nadbudówkę wykusza narożnego ujęto pilastrami w narożach oraz zwieńczono wazami. Ściankę nadbudówki ozdobiono girlandą po środku oraz zwisami w płycinach pilastrów. Pola szczytów ryzalitów wypełniono ornamentem okuciowym i roślinnym z motywem kartuszy herbowych po środku. Pod względem złożoności form wyróżniają się obramienia okienne w ryzalitach oraz w wykuszach na II piętrze. Otwory okienne ujęto lizenami, na których oparto belkowanie z okazałymi naczółkami o wklęsło-wypukłym obrysie. Filary międzyokienne zaakcentowano płycinami. Pola szczytów okiennych ujętych po bokach sterczynami w formie szyszek pokryto ornamentem okuciowym i roślinnym z motywami kartuszy herbowych. Górne części lizen udekorowano draperią oraz zwisami z  motywem kampanuli, natomiast płycin między okiennych lustrem z festonem w formie kampanul (okna w wykuszach bez luster). Podoknia wyróżniono ozdobnym belkowaniem zakończonym po bokach tryglifami z łezkami. Fryz belkowań podokiennych wypełniono gęstym ornamentem geometryczno-roślinnym.

Elewacje poniżej podokni ozdobiono dekoracją ornamentalną w formie festonów, wieńców, kokard i zwisów. W interesujący sposób opracowano również zwieńczenia koszowych otworów balkonowych w formie płycin wypełnionych ornamentem geometryczno-roślinnym o secesyjnym charakterze. Pozostałe otwory okienne ujęto profilowanymi opaskami z uszakami. Podoknia od ul. Chodkiewicza zaakcentowano festonami na I piętrze, zaś owalnymi płycinami ujętymi girlandami na II piętrze. Dwukondygnacyjny portal wejściowy do sieni od strony al. Piastów składa się z obramienia otworu drzwiowego oraz szczytu zwieńczonego wydatnym wklęsło-wypukłym gzymsem. Otwór drzwiowy ujęto lizenami, natomiast szczyt pilastrami. Na lizenach oparto fantazyjne belkowanie, zwinięte po boku w formie wolut. Przepruty owalnym okienkiem szczyt wypełniono gęstym ornamentem roślinnym z motywami draperii oraz zaakcentowano girlandą, której boczne zwisy w sposób iluzjonistyczny przepleciono przez otwory w pilastrach. Lizeny ozdobiono kampanulami w kształcie zwisu. Bogatą oprawę plastyczną otrzymały również wsporniki wykusza narożnego oraz podniebienie wykusza od strony ul. Chodkiewicza, które zdobi ornament okuciowo-roślinny z motywami kartuszy. Narożniki otworu bramnego oraz drzwiowego zaakcentowano okładziną kamienną. Wystrój budynku dopełniały artystycznie opracowane kute balustrady balkonów oraz skrzynkowa stolarka okienna. Interesującą secesyjną formę miała stolarka jednego z okien w szczycie facjaty.

Przedogródek otoczono ogrodzeniem składającym się z murowanych słupków oraz kutej metalowej kraty nawiązującej stylistycznie do architektury kamienicy. Na chodniku prowadzącym do wejścia od strony al. Piastów położono posadzkę lastrikową.

Dostępny na zewnątrz.

Oprac. Radosław Walkiewicz, 11-12-2017

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: secesyjny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.119687, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.436056