Historia

W 1645 r. pomiędzy kompleksem klasztornym a zabudowaniami pałacowymi Czartoryskich została wzniesiona przydrożna kapliczka w formie wolno stojącej kolumny. W 1768 r. została zawiązana konfederacja szlachty polskiej w Barze, będąca wyrazem sprzeciwu wobec prorosyjskiej polityki króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, dającej Rosjanom możliwość ingerencji w sprawy Polski. W czerwcu 1768 r. szlachta Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego zgłosiła swoje przystąpienie do powstania. Wskutek tego aktu zach. część Beskidu stała się głównym miejscem gromadzenia się konfederatów. Od 1768 r. ośrodkiem beskidzkich konfederatów był zamek w Lanckoronie, u którego stóp na pograniczu Lanckorony z Jastrzębią końcem października 1769 r. stoczyli zwycięską potyczkę z Rosjanami (dowódca konfederatów był Kazimierz Pułaski). W listopadzie 1769 r. odbyło się dziękczynne nabożeństwo w Kalwarii Zebrzydowskiej, w czasie którego swoje przemówienie wygłosił kapelan konfederatów Marek Jandołowicz OCD. Na przełomie 1770/1771 pod okiem francuskich oficerów wzmocniono fortyfikacje zamku lanckorońskiego. W lutym 1771 r. konfederaci odparli atak Rosjan, ale osłabieni nie obronili się w czasie kolejnego majowego (znacznie liczebniejszego) natarcia wroga. Konfederaci na tym terenie skapitulowali oficjalnie 21-06-1772 r. W celu upamiętnienia postawy konfederatów końcem XVIII w. na szczycie kolumny zamontowano krzyż, który co prawda nie wprost, ale metaforycznie upamiętnił odwagę okolicznej szlachty jako obrońców religii i Ojczyzny w walce z rosyjskim agresorem. Za czasów o. Stefana Podworskiego kolumnę rozebrano i położono pod nią nowy fundament.

Opis

Kolumna zlokalizowana na wzniesieniu pomiędzy Wyższym Seminarium Duchownym a Kościołem Konwentualnym, ukryta pośród drzew. Bezstylowa. Wzniesiona z ciosów piaskowca. Na dwustopniowym postumencie ustawiono smukły czworoboczny cokół, opracowany kamieniarsko. Na nim ustawiono gładką kolumnę, zwężającą się ku górze i zakończoną kwiatonem, na którym spoczywa osadzony na kuli żelazny krzyż łaciński. W 1/3 wysokości kolumny przewiązka łącząca kamienne bloki skalne ze sobą.

Zabytek dostępny.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID Kraków, 10-10-2017 r.