Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Marcina Biskupa - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Marcina Biskupa


kościół XVIII w. Tomaszów Mazowiecki

Adres
Tomaszów Mazowiecki, Gminna 15/21

Lokalizacja
woj. łódzkie, pow. tomaszowski, gm. Tomaszów Mazowiecki (gm. miejska)

Najstarszy zabytek obecnego terenu miasta Tomaszowa, przykład drewnianej architektury sakralnej z XVIII w.

Historia 

Kościół znajduje się obecnie na terenie miasta Tomaszowa, jednak do 1977 r. teren nosił nazwę Białobrzegów. Należał początkowo do diecezji sandomierskiej, a obecnie znajduje się w radomskiej. Miejscowość była siedzibą parafii już w XV w., a w 1521 r. funkcjonował  drewniany kościół pw. Św. Marcina. W. r. 1734 proboszczem w Białobrzegach został ks. Szymon Ewaryst Kobyliński, cieszący się opinią rzutkiego gospodarza. Wzniósł on w 1746 r. nową, drewnianą świątynię, zadbał także o jej wystrój. Pierwotnie w kościele znajdowało się pięć ołtarzy, w tym główny z obrazem MB Różańcowej. 

W l. 1981-6 w pobliżu starej świątyni wzniesiono nową, murowaną budowlę. W 2014 r. skończył się częściowy remont kościoła, objął on prace zewnętrzne: izolację, wymianę dachu i więźby dachowej, obłożenie nowym szalunkiem itp.

Opis

Kościół umiejscowiony jest w południowowschodniej części miasta, w dzielnicy nazwanej od dawnej nazwy miejscowości Białobrzegi. Znajduje się na nieregularnej działce mieszczącej dawny cmentarz przykościelny otoczony murowanym ogrodzeniem, w którym umieszczono dzwonnicę z 1902 r.

Na południe od starego kościoła położona jest nowa świątynia. Kościół nie jest orientowany, jego prezbiterium skierowane jest ku północy. 

Świątynia późnobarokowa, zrealizowana na planie kilku połączonych czworoboków zbliżonych kształtem do kwadratów: nawa poprzedzona od południa kruchtą, od zachodu przylegającą drugą kruchtą i zakrystia.  Jedynie prezbiterium zrealizowano na rzucie węższego od nawy prostokąta. Jest ono niższe, niż nawa, posiada osobny dwuspadowy dach. Umieszczono na nim sygnaturkę (współczesna). Nawa  oraz kruchty także przekryte są dwuspadowym dachem. Zakrystia posiada dach trójspadowy.

Kościół drewniany konstrukcji zrębowej, jest posadowiony na podmurówce, pokryty obustronnym szalunkiem. Do drewnianej bryły głównej dostawione są ceglane, otynkowane zakrystia i kruchta. Więźba drewniana współczesna, dach pokrywa gont.

Wszystkie drewniane partie elewacyjne pokryte są współczesnym szalunkiem z listwami. Wieńczą je profilowane gzymsy, zaś nad nimi znajdują się okapy dachu. W elewacjach wschodniej i zachodniej znajdują się dwa okna w nawie oraz dwa( w tym jedno mniejsze) w prezbiterium. Otwory okienne są prostokątne, w części środkowej zwieńczenia zastosowano kształt łuku odcinkowego. Zakrystia ma narożniki zaakcentowane boniami, od strony wschodniej umieszczono otwór wejściowy, od północy niewielkie okienko. W elewacji zachodniej bryła drewnianej kruchty umiejscowiona została w przestrzeni ściany między dwoma oknami nawy. W znajdującej się od południa kruchcie murowanej otwory drzwiowe umieszczono w ścianach bocznych, a w ścianie południowej znajduje się płytka wnęka. 

W południowej części nawy znajduje się drewniany chór muzyczny  wsparty na dwóch kolumnach. Mieści on prospekt organowy. Nawę od węższego prezbiterium oddziela belka tęczowa oraz głębiej umiejscowiona ażurowa balustrada. W zakrystii znajdują się schodki prowadzące na stryszek a dawniej kaplicę MB Łaskawej. W chwili obecnej wnętrze świątyni poddawane jest konserwacji.

Wystrój kościoła tworzą elementy barokowe pochodzące z okresu powstania świątyni- na ołtarzu bocznym św. Marcina zachowała się inskrypcja z datą 1759 r. . Są to trzy ołtarze oraz ambona. Na ścianie zachodniej umieszczono epitafium upamiętniające dziedziców okolicznych dóbr. Pozostałe wyposażenie ruchome zostało zabezpieczone i powróci do świątyni po zakończeniu prac konserwatorskich we wnętrzu. 

Z zewnątrz kościół dostępny cały rok, wnętrze po ustaleniu z ks. Proboszczem.

Oprac. Anna Michalska OT NID w Łodzi, 14.04.2020 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.141113, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_10_BK.178745