Powstał jako prywatna rezydencja wypoczynkowa dla biskupa kujawskiego, Stanisława Dąmbskiego. Na uwagę zasługuje bogato zdobiona fasada, dekorowana sztukateriami. Przed wejściem znajduje się jedno z niewielu przedproży zachowanych na toruńskim Starym Mieście.

Historia

Pałac został wybudowany w stylu barokowym w 1693 r. na miejscu dwóch gotyckich kamienic. Jego fundatorem i zarazem pierwszym właścicielem był biskup kujawski, Stanisław Kazimierz Dąmbski. Prawdopodobnie budynek zaprojektował jezuita, Stanisław Solski. Pałac nie był urzędową siedzibą biskupów kujawskich, ale prywatną rezydencją bpa Dąmbskiego. Budynek znajdował się w rękach rodziny Dąmbskich do końca XVIII w., od 1815 r. mieścił się w nim Hotel Gdański, a od 1870 r. należał do wojska. W latach 1874-1887 dokonano przebudowy pałacu, usunięto barokowy portal, przedproże, szczyt oraz wysoki dach. We wnętrzu zorganizowano kasyno oficerskie 61. pułku piechoty (8 pomorskiego).

Po 1920 r. pałac służył Policji Państwowej, Dowództwu Okręgu Korpusu VIII oraz Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych, które organizowało we wnętrzach wystawy prac m.in. Axentowicza, Weissa, Mehoffera czy Witkacego.

Od 1924 r. ponownie funkcjonowało tu wojskowe kasyno, najpierw polskie, a podczas II wojny światowej – niemieckie.

W 1957 r. budynek przekazano Wydziałowi Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. W latach 1976-1992 przeprowadzono gruntowny remont oraz prace konserwatorskie, które przywróciły wygląd sprzed pruskiej przebudowy – odtworzono elewację, portal, przedproże oraz dobudowano nową kondygnację i wykonano dach.

Od 2013 r. pałac Dąmbskich jest siedzibą Kujawsko-Pomorskiego Impresaryjnego Teatru Muzycznego w Toruniu. W 2018 r. rozpoczęto remont w celu przystosowania budynku dla potrzeb teatralnych.

Opis

Pałac znajduje się w południowej części Starego Miasta, przy ul. Żeglarskiej 8, w pobliżu Bazyliki katedralnej p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Budynek podpiwniczony, wniesiony na niskim cokole, nakryty wysokim, czterospadowym dachem. Fasada pięcioosiowa, bogato zdobiona dekoracją stiukową w stylu barokowym – w dolnej części boniowanie, powyżej ornamenty roślinne, rogi obfitości, festony. W niektórych miejscach w elewacji widoczne odkrywki konserwatorskie odsłaniające fragmenty gotyckiego muru. Wejście ozdobione portalem wykonanym z piaskowca. W zwieńczeniu fasady, w narożnikach alegoryczne figury sztuki i nauki. Budynek zwieńczony szczytem wolutowym.

Obiekt jest dostępny dla zwiedzających. Możliwość wstępu w godzinach otwarcia instytucji (po przeprowadzeniu prac remontowych, których zakończenie planowane jest w pierwszej połowie 2019 roku).

Oprac. Klaudia Orłowska, OT NID w Toruniu, 23.11.2018 r.