Historia

Obiekt wzniesiono ok. 1319 r. podczas budowy pierwszego pasa umocnień murowanych z fosą, które zastąpiły wcześniejsze drewniano - ziemne umocnienia miasta. Po wybudowaniu drugiego pasa umocnień, a do czasów rozbiórki umocnień w końcu XVIII w., nazywana Wewnętrzną Bramą Targową (Innere Marktthor). Jako jedna z trzech głównych bram miejskich (obok Kowalskiej i Zamkowej) zamykała wylot Starego Rynku od strony północnej miasta. Początkowo skromnych rozmiarów (ok. 13 m) na skutek rozbudowy po 1420 r. uzyskała obecną wysokość 26 m. W 1521 r. z rozkazu Zygmunta Starego boki bramy umocniono granitowymi odbojami, na których wykuto tzw. łopaty piekarczyka, upamiętniające wydarzenia ostatniej wojny polsko - krzyżackiej (1519-1525). Czeladnik piekarski poprzez odcięcie łopatą lin podniesionej kraty bramnej zapobiegł w ostatniej chwili wtargnięciu oddziału zakonnego do miasta. Z 1639 r. pochodzi najstarsza wzmianka o zegarze bramnym, ufundowanym przez Isaaka Spieringa. W 1755 r. bramę zwieńczył barokowy hełm, zainstalowano nowy zegar. Przed rozbiórką bramy na przełomie XVIII i XIX wieku uratowała ją jej funkcja strażnicy przeciwpożarowej, którą uzyskała po pożarze fary św. Mikołaja i rozbiórce wież kościelnych. W wyniku walk o miasto w lutym 1945 r. zniszczeniu uległ hełm budynku, wnętrze zostało doszczętnie wypalone. Odbudowę bramy - jako pierwszego zabytku w mieście rozpoczęto w 1949 r. Wzmocniono mury zszywając je ściągami żelbetowymi oraz spięto koronę murów żelbetowym rusztem. Zamurowano wnęki zegarowe odtwarzając w ich miejsce okna i strzelnice, a barokowy hełm zastąpiono obecnym dachem czterospadowym. W 2000 r. powróciły na elewacje północną i południową tarcze zegara elektronicznego, ufundowane przez nadburmistrza Hamburga O. Rundego (dawnego mieszkańca miasta). W 2006 r. przystąpiono do gruntownego remontu zabytku, połączonego z adaptacją wnętrz na cele turystyczne: przywrócono podział na kondygnacje, wprowadzono schody od wewnątrz bramy, założono okna.

Opis

Jest to budowla gotycka, ceglana o wątku wedyjskim wzniesiona na rzucie prostokąta, zwieńczona dachem czterospadowym z lukarnami na każdej połaci. Elewację południową i północną akcentują ostrołukowe nisze. Od strony południowej w niszę wpisane w trzech kondygnacjach pary okienek w blendach, w szczycie niszy koliste okno. Od strony północnej w szczycie niszy malowany herb miasta. W ostatniej kondygnacji, między parami okien umieszczono ośmiokątne tarcze zegarowe. Część przyziemia wtórnie omurowana, wydzielona oplatającym elewacje gzymsem kordonowym, przejazd opracowany w formie pary ostrołukowo zamkniętych otworów.

Obiekt dostępny.

Oprac. Maurycy Domino, 4.12.2014 r.