Został zbudowany w oparciu o rozwiązania przestrzenno-formalne stosowane we wczesnobarokowej architekturze klasztornej 2. poł. XVII wieku. Budynek ma wartości artystyczne ze względu na dobre proporcje bryły i rozwiązanie wnętrz przyziemia cechujące się monumentalizmem.

Historia

Sędziostwo w Dzikowcu wzmiankowano po raz pierwszy w latach 1372-1373. W 1628 r. dobra sędziowskie z jedynym folwarkiem zostały sprzedane kłodzkim jezuitom, którzy do 1689 r. drogą kupna i zamiany stali się właścicielami całej wsi. Z dawnego folwarku sędziowskiego uczynili administracyjny ośrodek dóbr. Barokowa prepozytura została zbudowana w latach 1682-1683, z wykorzystaniem układu przestrzennego charakterystycznego dla budownictwa klasztornego 2. poł. XVII wieku. W przyziemiu umieszczono główne wnętrza konwentualne, w tym refektarz oraz urządzono w 1692 r. kaplicę pw. św. Michała Archanioła. Wnętrza przyziemia zaprojektowano jako przestronne i wysoko sklepione oraz ozdobiono je zapewne tylko drewnianą, barokową stolarką drzwiową. Elewację frontową z dwoma kamiennymi uszakowymi portalami, w tym jednym do kaplicy, urozmaicono asymetrycznie usytuowanym, zach. płytkim ryzalitem, nakrytym dachem. W 1722 r. zbudowano na dachu budynku ośmioboczną wieżyczkę z jednoprześwitowym, baniastym hełmem i z zegarem służącym właściwej organizacji pracy w folwarku. W 1773 r. nastąpiła kasata zakonu jezuitów. Ich posiadłości, w tym folwark z dworem, wyprzedawano od 1788 r. osobom prywatnym. W związku z tym dawna jezuicka prepozytura stała się dworem. W XIX w. była przebudowywana stosownie do potrzeb. Między innymi uproszczono w duchu neoklasycyzmu barokowy wystrój elewacji, zachowując artykulację i kamienne portale. W końcu XIX w. ryzalit w fasadzie dworu został zwieńczony neobarokowym, wolutowym szczytem. W 4. ćw. XVII w. w najbliższym otoczeniu prepozytury i na pn. od niej założono niewielki użytkowy ogród, który przed 1830 r. i w końcu XIX w. był przekształcany na obecny niewielki park krajobrazowy. W 4. ćw. XVII w. przebudowywano również folwark, z którego zachowany jest obecnie mały barokowy spichlerz.

Opis

Budynek dawnej jezuickiej prepozytury zbudowany we wsch. pierzei folwarku, na platformie częściowo wciętej w stok wzniesienia. Dwukondygnacjowy, założony na planie wydłużonego prostokąta, półtoratraktowy z galerią komunikacyjną w przyziemiu, skomunikowaną m.in. z kaplicą, refektarzem, i z dużą, wygodną, tunelową klatką schodową. Budynek o zwartej bryle, nakryty wysokim, czterospadowym dachem. W elewacji frontowej umieszczony asymetrycznie usytuowany płytki ryzalit z wolutowym szczytem. Wnętrza przyziemia nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami i sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. Ze względu na wysokość tych sklepień przyziemie budynku wyższe. Piętro niższe, z wnętrzami krytymi tylko stropami, w tym belkowymi. Zachowane relikty wystroju fasady, gzyms nad przyziemiem, profilowany gzyms koronujący, wolutowy szczyt ryzalitu, kamienny uszakowy portal z guttami i nadświetlem oraz opaski okienne.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu z Agencją Nieruchomości Rolnych.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 31-08-2015 r.