Pałac należy do największych i najznakomitszych rezydencji dawnych Prus Wschodnich.

Historia

Wilkowo Wielkie (nazwa dóbr rycerskich używana do czasów wybudowania pałacu Doenhoffstadt, dzisiaj Drogosze) istniało jako wieś kościelna od 1361 r. Wówczas jej właścicielami byli Wolfsdorffowie, budowniczowie średniowiecznego dworu (jego wygląd nie jest znany) Od 1477 roku właścicielami dóbr byli Rauterowie. W latach 1596 - 1606 Ludwik von Rauter wystawił ufortyfikowany, ale już reprezentacyjny czterokondygnacyjny, późnorenesansowy pałac z obustronnym, wyższym o dwa piętra ryzalitem z wolutowymi szczytami. Otaczające pałac bastionowe fortyfikacje obejmowały swoim zasięgiem folwark, przypałacowy ogród oraz zwierzyniec. W 1690 roku renesansowy pałac Rautera spłonął od pioruna. Już wtedy właścicielem dóbr był Albrecht Fryderyk Doenhoff, generał lejtnant, komendant Kłajpedy, blisko związany z dworem książęcym w Królewcu. Barokowy, monumentalny pałac położony pomiędzy dziedzińcem a ogrodem wybudował w latach 1710 -1714 syn Albrechta Fryderyka, Bogusław Fryderyk Doenhoff, nadając mu nazwę Doenhoffstadt. Autorstwo pałacu do dzisiaj pozostało nierozstrzygnięte. Projekt wiązany jest z osobą cenionego, królewskiego architekta Jeana de Bodta, twórcy fasady berlińskiego arsenału oraz niekwestionowanego autora projektu pałacu w pobliskim Friedrichstein (dzisiaj w obwodzie kaliningradzkim, nie istnieje), bardzo zbliżonego do Drogosz, wybudowanego w latach 1709-1714 przez starszego brata Bogusława Fryderyka, Ottona Magnusa Doenhoff. Autorstwo pałacu przypisywał też sobie John von Collas, ceniony w Berlinie i Królewcu specjalista inżynierii wodnej, konduktor budowy, uważany w związku z tym przez niektórych za jego twórcę. Wystrój reprezentacyjnych wnętrz pałacu wykonano w latach 20. i 30. XVIII w., w 1725 r. oddano do użytku, pałacową kaplicę, w latach 60. XVIII w. przebudowano elewacje, w 1785 r. na miejscu wcześniejszych schodów, od strony dziedzińca powstał podjazd. Przy pałacu urządzono okazały barokowy regularny park, który w latach 1715 - 1720 ozdobiono licznymi rzeźbami. Całość otaczał rozległy zwierzyniec. W XVIII i XIX regularne założenie przekształcono w park krajobrazowy z kilkoma stawami, pawilonami parkowymi itp Ostatnia właścicielka z rodu Doenhoffów w linii żeńskiej, Wilhelmina Angelika zamężna zu Dohna przebudowała w 1830 r. kaplicę pałacową w duchu neogotyckim. W 1889 r. kolejny właściciel hrabia Udo zu Stolberg-Wernigerode dobudował mauzoleum, w którym miejsce znalazły symboliczne nagrobki ostatnich Doenhoffów z linii drogoskiej , Angeliki (zm. 1866) i jej brata Stanisława (zm.1816), z pełnoplastycznymi, rzeźbionymi w marmurze figurami zmarłych, wykonanymi przez berlińskiego rzeźbiarza Eduarda Augusta Luerssea orz skromne epitafia ścienne przedstawicieli rodziny zu Stolberg-Wernigerode. Przy części rezydencjonalnej znajdował się kilkupodwórzowy folwark z ciekawą zabudową, m.in. murowanymi stajniami o niespotykanej architekturze i ogrody użytkowe. W latach 1954-1991 pałac był siedzibą Ośrodka Szkolenia Rolników, obecnie jest nieużytkowany, stanowi własność prywatną.

Opis

Zespół rezydencjonalny w Drogoszach położony jest około 25 km na północny-zachód od Kętrzyna, przy drodze Korsze - Barciany, w niewielkim oddaleniu o wsi. Obejmuje reprezentacyjny pałac między podjazdem a ogrodem, relikty zabudowy dawnego założenia folwarcznego oraz rozległy park krajobrazowy. Do pałacu prowadzi aleja dojazdowa. Pałac murowany z cegły, tynkowany, założony jest na rzucie silnie wydłużonego prostokąta (elewacja frontowa 27-osiowa: 7 + 13 + 7), z portykiem na osi frontowej i ryzalitem od strony parku; korpus główny dwutraktowy, węższe skrzydła boczne jednotraktowe. Budowla piętrowa, z silnie zaakcentowanym korpusem (wyższy, mansardowy dach, portyk fontowy w wielkim porządku z jońskimi kolumnami i ryzalit od strony ogrodu) i niższymi, skrzydłami bocznymi z trójspadowymi dachami. Elewacje korpusu, skrzydeł bocznych i ryzalitu artykułowane jońskimi pilastrami na narożach, profilowanymi gzymsami oraz elementami dekoracyjnymi (opaski wokół okien, festony draperii, ornamenty roślinne). Wnętrze z westybulem na osi, klatką schodową i wielkim salonem z lustrzanym stropem, układ pomieszczeń amfiladowy. Częściowo zachował się wystrój wnętrz, m.in. kaplica pałacowa. Rezydencja otoczona jest rozległym parkiem krajobrazowym (pow. parku razem ze zwierzyńcem ok. 90 ha) o kompozycji opartej na głównej osi barokowej i późniejszych osiach poprzecznych. Składa się z części zajezdnej z owalnym podjazdem i ogrodami użytkowymi po północnej stronie pałacu, rozległym parkiem ze śladami dawnego barokowego ogrodu regularnego po południowej stronie pałacu oraz kilkoma stawami o łącznej powierzchni ok. 10 ha i zwierzyńcem po stronie wschodniej. Park z cennym starodrzew zachowany jest w historycznych granica, widokowo powiązany z otaczającym, komponowanym krajobrazem majątku z siecią alei przydrożnych łączących dawne, podległe folwarki. Dawne budynki folwarczne zachowane w bardzo zły stanie, m.in. neogotycka stodoła.

Dostęp do zabytku ograniczony. Własność prywatna.

Oprac. Marzena Zwierowicz, 7.12.2014 r.