Nagrobki Kryskich znajdujące się w prezbiterium są wybitną w skali kraju realizacją renesansowej sztuki sepulkralnej.

Historia

Parafia erygowana została w XIII lub na początku XIV wieku. Budowa murowanego kościoła z fundacji Ninogniewa Kryskiego, wojewody płockiego, rozpoczęła się w 1477 roku. Już w 1536 r. kościół został zniszczony pożarem i przed 1543 r. odbudowany staraniem Pawła Kryskiego, wojewodzica mazowieckiego. Budynek zniszczono ponownie w czasie wojen szwedzkich i szybko odremontowano. Na początku XVIII wieku jednak, kościół znowu był w złym stanie. W 1740 r. przeszedł remont. Około 1770 r. zawalił się dach, a boczne ściany uległy zniszczeniu. Obiekt został odbudowany po 1775 r., prawdopodobnie około roku 1780. Zmiany w bryle budynku objęły między inny wieżę, którą wówczas zlikwidowano. Wtedy też nadano budynkowi obecny wygląd. W 1812 r. obiekt był użytkowany przez wojska Napoleona. W 1939 r. znajdował się tutaj szpital polowy, w latach 1942-1943 zamieniony został na magazyn zboża. Odbudowany w latach 1949-1950 w stylu gotycko-neobarokowym.

Opis

Kościół znajduje się w centrum miejscowości, pośrodku rynku. Jest murowany z cegły, z kamienną podmurówką. Zbudowany na planie prostokąta, salowy, z dwiema przybudówkami, od północy mieszcząca zakrystię i kruchtę, od południa kaplicę. Naroża opięte są szkarpami.

W fasadzie, wejście we wnęce zamkniętej odcinkowo, nad nim wnęka ze współczesną mozaiką przedstawiającą Matkę Bożą Częstochowską. W ścianie wschodniej podobna wnęka z drewnianym krucyfiksem. Szczyty kościoła i dwóch przybudówek rozczłonkowane pilastrami ze spływami wolutowymi oraz naczółkiem, oddzielonym gzymsem falistym ze sterczynami po bokach.

We wnętrzu ołtarz główny w stylizacji barokowej z 2. poł. XIX wieku. W centrum obraz św. Stanisława, na zasuwie obraz Matki Bożej Różańcowej. Na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim dwa monumentalne nagrobki wykonane z kamienia pińczowskiego, umieszczone na ścianach prezbiterium. Po prawej stronie ołtarza znajduje się dwukondygnacyjny nagrobek Wojciecha Kryskiego, podkomorzego płockiego. Powstał on w latach 1572-1576. Zmarły przedstawiony jest w zbroi, w pozycji leżącej na wysuniętym do przodu sarkofagu. Nad nim, w dwóch wnękach nastawy umieszczono siedzące postacie jego rodziców, Pawła i Anny ze Szreńskich. Nagrobek przypisuje się warsztatowi Santi Gucciego. Bogato dekorowany, w swojej formie nawiązuje do grobowców Medyceuszy w kościele San Lorenzo we Florencji.

Na przeciwległej ścianie znajduje się drugi potrójny nagrobek. Jest on jednak późniejszy, powstał w latach 1609-1613. Przedstawia leżącą postać Piotra Kryskiego, zaś w niszach siedzące postacie jego rodziców - wojewody mazowieckiego Stanisława Kryskiego i jego żony Małgorzaty z Uchańskich. Biorąc pod uwagę kompozycję obydwa nagrobki są prawie identyczne, jednak ten późniejszy formalnie jest znacznie słabszy i uproszczony. Prawdopodobnie został on już opracowany przez miejscowych rzemieślników i jedynie wzorowany na pierwowzorze.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, wewnątrz poza godzinami nabożeństw.