Pałac zaprojektowany przez wybitnego architekta Antonia Corazziego dla znanego mecenasa i kolekcjonera sztuki Edwarda Rastawieckiego. W otoczeniu zachowały się park krajobrazowy i interesująca zabudowa folwarczna.

Historia

Obecne założenie pałacowo-parkowe zostało ukształtowane w kilku etapach w ciągu XIX w., na miejscu wcześniejszej siedziby. Na pocz. XIX w. Ludwik Rastawiecki zbudował parterowy, czteroalkierzowy dwór, który ok. 1837 r. został rozbudowany dla Edwarda Rastawieckiego według projektu słynnego architekta doby klasycyzmu Antonia Corazziego przy udziale architekta Antoniego Becka. W trakcie rozbudowy poszerzono i nadbudowano korpus główny, do którego na wzór „założeń palladiańskich” dobudowano po bokach ćwierćkoliste galerie łączące pałac z oficynami. Zapewne współcześnie z pałacem powstały pawilon gospodarczy (stajnia z wozownią) i spichlerz, a także inne (niezachowane) budynki gospodarcze. W 2. poł. XIX w. wzniesiono dom administratora. Zespół pałacowy został częściowo zniszczony podczas I i II wojny światowej. Pałac remontowano po 1953 r. i od lat 70. XX w., wprowadzając pewne przekształcenia. Po II wojnie światowej użytkowany przez PGR, ob. w rękach prywatnych, nieużytkowany.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy o pow. ok. 10 ha, usytuowany w zachodniej części wsi, składa się z pałacu położonego między dziedzińcem, od wschodu flankowanym dwiema oficynami, a rozległym parkiem krajobrazowym od zachodu, pawilonu gospodarczego (stajnia z wozownią) w pobliżu południowo-wschodniego naroża dziedzińca, spichlerza odsuniętego na północ i domu administratora przy głównej alei dojazdowej. Pałac klasycystyczny, elewacją frontową zwrócony na wschód. Korpus główny dwukondygnacyjny, założony na planie prostokąta, dwutraktowy, z sienią i salonem na osi. Do boków korpusu, w miejscu pierwotnych alkierzy, dostawione prostopadle parterowe skrzydła boczne, do nich zaś ćwierćkoliste, filarowe galerie (południowa zapewne współczesna pałacowi, północna wzniesiona podczas remontu pałacu w latach 70. XX wieku). Budynek murowany z cegły pochodzącej z miejscowej cegielni (sygnowanej „ER”), otynkowany. Stropy i klatka schodowa współczesne, żelbetowe, więźba dachowa współczesna, drewniana, dach czterospadowy pokryty blachą. Elewacje frontowa (wschodnia) i tylna siedmioosiowe, z nieznacznymi trójosiowymi ryzalitami pośrodku. Od frontu sześciokolumnowy portyk z balkonem na piętrze. Na elewacji ogrodowej półkolista kolumnada dźwigająca balkon, w miejscu pierwotnej, dwukondygnacyjnej kolumnady nakrytej spłaszczoną kopułą. Naroża korpusu i ryzalitów ujęte pilastrami − doryckimi na parterze i jońskimi w górnej kondygnacji. Elewacje podzielone gzymsem kordonowym i zwieńczone belkowaniem z gzymsem kostkowym. W ryzalicie ogrodowym ścianka attykowa ozdobiona płaskorzeźbionymi postaciami geniuszy. Otwory okienne prostokątne, zwieńczone gzymsami nadokiennymi, na piętrze ryzalitu ogrodowego zamknięte półkoliście. W parterowym skrzydle od południowego zachodu okna o wykroju „treflowym”, oświetlające d. pokój mauretański. Wnętrze pozbawione pierwotnego wystroju i wyposażenia. Oficyny północna i południowa analogiczne, klasycystyczne, ustawione po obu stronach dziedzińca, połączone z pałacem filarowymi galeriami, wzniesione na planie prostokąta, parterowe, o dwutraktowym, pierwotnie trójdzielnym układzie wnętrza. Murowane z cegły, otynkowane, nakryte dachami czterospadowymi z pokryciem z blachy. Elewacje wzdłużne symetryczne, siedmioosiowe, z nieznacznymi trójosiowymi ryzalitami pośrodku. Naroża boniowane, ryzality rozczłonkowane pilastrami, całość zwieńczona szerokim, profilowanym gzymsem i ścianką kolankową z czasu powojennej odbudowy. Pawilon gospodarczy (stajnie z wozownią) zbudowany w formie neogotyckiego zameczku. Pierwotnie na planie zbliżonym do litery „L”, ob. zachowany jedynie jego północno-zachodni fragment z okrągłą dwukondygnacyjną wieżą (basztą) i korytarzem łączącym ją z pozostałymi (zrujnowanymi) członami. Budynek murowany z cegły, otynkowany. W ścianach przyziemia ostrołukowe i półkoliste otwory okienne i drzwiowe, na górnej kondygnacji otwory w formie czworoliścia. Dolna kondygnacja wieży pokryta płytkim boniowaniem, górna przepruta okulusami i zwieńczona krenelażem na kroksztynach. Dach i stropy niezachowane. Spichlerz klasycystyczny, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, pierwotnie nakryty dachem naczółkowym (ob. zniszczony). Układ wnętrza półtoratraktowy, analogiczny na obu kondygnacjach, z wgłębnymi portykami i korytarzykami w trakcie frontowym (południowym) oraz obszerną halą i niewielką lokalnością w trakcie tylnym. Budynek murowany z cegły, otynkowany. Na osi elewacji frontowej na obu kondygnacjach trójarkadowe wgłębne portyki wsparte na masywnych kolumnach, kondygnacje rozdzielone płaskim gzymsem kordonowym, całość zakończona profilowanym gzymsem wieńczącym. Narożniki i portyk ujęte boniowaniem. Otwory okienne niewielkie, prostokątne (pierwotnie okratowane), na elewacji tylnej wtórnie powiększone. Wnętrze zrujnowane. Dom administratora eklektyczny, wzniesiony na planie prostokąta, parterowy, o symetrycznym dwu- i jednotraktowym układzie wnętrza, z sieniami w osiach skrajnych. Murowany z cegły, nakryty dachem dwuspadowym (ze współczesnymi lukarnami) pobitym blachą. Elewacje pozostawione w cegle, z otynkowanym detalem architektonicznym. W osiach skrajnych elewacji frontowej pseudoryzality ujęte pilastrami o fantazyjnych głowicach i zamknięte bogato profilowanymi gzymsami odcinkowymi ze zwornikami i sterczynami. W szczytach dekoracje w formie nadwieszonych arkad ze ślepymi okulusami. Otwory i blendy okienne zamknięte odcinkowo, w rozbudowanych obramieniach składających się z szerokich nadproży ze zwornikami, stylizowanych spływów po bokach i pasów ornamentu „okuciowego” pod parapetami. Park krajobrazowy o charakterze romantycznym, z dwiema alejami dojazdowymi, licznymi wnętrzami altanowymi i szpalerami oraz nieczynnym ob. stawem w części południowej.

Dostęp do zabytku ograniczony. Własność prywatna - obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 28.08.2014 r.