arch. Władimira Pokrowskiego, prezentuje typ cerkwi dwukopułowej w rzadkim na terenie zaboru rosyjskiego stylu neobizantyjskim.

Historia

Wieś Dołhobyczów po raz pierwszy wzmiankowana w 1430 roku. W 1474 r. istniała tu prawosławna cerkiew parafialna, następnie zamieniona na greckokatolicką (1596), a po kasacie unii (1875) ponownie na prawosławną. Obecnie istniejąca, murowana cerkiew została wzniesiona w l. 1903-1904 na nowym miejscu, po spaleniu się poprzedniej drewnianej. Zbudowana wg proj. arch. eparchialnego Władimira Pokrowskiego, pod nadzorem inżyniera-architekta pow. hrubieszowskiego Józefa Kryckiego, w rzadkiej na terenie zaboru rosyjskiego wersji neobizantyjskiej (wg tego samego proj. wzniesiono nieistniejącą cerkiew w Tomaszowie Mazowieckim oraz, przebudowaną na kościół, cerkiew w Rygałówce. Po II wojnie światowej i wysiedleniach Ukraińców, cerkiew została opuszczona i przeszła na własność Skarbu Państwa, okresowo użytkowana jako magazyn. Od l. 50. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny podejmował próby odzyskania świątyni i restytucji parafii, co ostatecznie nastąpiło w l. 80. Od l. 90. prowadzono prace remontowe i zabezpieczające przed dalszą dewastacją, kompleksowy remont został przeprowadzony w l. 2007-2010. Obecnie jest to cerkiew filialna parafii pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Hrubieszowie.

Opis

Cerkiew położona w pd. części wsi, po zach. stronie drogi do Oszczowa, na niewielkim wzniesieniu, na terenie rozległego cmentarza otoczonego metalowo-murowanym ogrodzeniem.

Cerkiew neobizantyjska. Zbudowana na planie krzyża greckiego, dwukopułowa. Od frontu (pn.) prostokątny przedsionkiem, nad którym wieża-dzwonnica, od pd.  sanktuarium zamknięte półkolistą apsydą. Na skrzyżowaniu ramion krzyża kopuła nakryta baniastym hełmem, osadzona na wysokim, ośmiobocznym tamburze przeprutym wysmukłymi, zamkniętymi półkoliście, oknami. Nad dzwonnicą mniejsza kopuła z przeźroczami dzwonowymi w tamburze, nawiązująca formą do kopuły centralnej. Cerkiew murowana z cegły i otynkowana. Ramiona krzyża sklepione kolebkowo, otwarte na część centralną szerokimi arkadami, nakryte dachami o linii sklepień kolebkowych, pozostałe części pod dachami półkopulastymi i trójpołaciowymi. Dachy i kopuły pokryte blachą, kopuły zwieńczone krzyżami prawosławnymi. Elewacje na wysokim cokole wyodrębnionym gzymsem kordonowym, pokryte poziomym boniowanem i zwieńczone belkowaniem wyłamującym się półkoliście na ścianach szczytowych ramion krzyża, które przeprute piramidalnie uformowanymi triforiami podzielonymi kolumienkami. W elewacji frontowej nieznaczny ryzalit wieżowy, z półkolistym portalem w głębokim rozglifieniu, powyżej okno biforialne i półkolisty przyczółek z krzyżem w tympanonie; w naroża wtopione kolumienki. Otwory okienne zamknięte półkoliście, ujęte dekoracyjnymi obramieniami, w tamburze flankowane pilastrami wspierającymi rozbudowane archiwolty. Na wszystkich elewacjach powtórzony motyw gzymsów kostkowych, fryzów zygzakowych, zamkniętych schodkowo płycin i kolumienek o kostkowych głowicach; detal architektoniczny podkreślony jaśniejszym odcieniem ugru. Wnętrze pokryte wielobarwną polichromią z wizerunkami Matki Boskiej Orantki, proroków i ewangelistów w bogatej oprawie ornamentalnej, z cytatami z biblii w podłuczach arkad. Jednorzędowy ikonostas zrekonstruowany na podstawie zachowanej dokumentacji fotograficznej.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

opr. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 15-05-2018 r.