Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Rocha - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Rocha


kościół 1908 - 1912 Długosiodło

Adres
Długosiodło, Królowej Jadwigi 2

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. wyszkowski, gm. Długosiodło

Kościół parafialny stanowi przykład świątyni zbudowanej w latach 1908-1912 w stylu gotyckim, wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego.

Historia

Długosiodło rozwijało się dzięki położeniu przy trakcie, który co najmniej do końca XIII w. był głównym szlakiem łączącym Jaćwież, Żmudź i Auksztotę z Mazowszem. Właśnie pod Długosiodłem w 1262 miała miejsce przegrana bitwa rycerstwa mazowieckiego z wojskami litewsko-ruskimi. Ponownie Długosiodło na kartach historii pojawia się w 1442, kiedy to biskup płocki Paweł Giżycki wystawia dokument lokacyjny wsi na prawie chełmińskim, a jej wójtem zostaje Jan Walkowicz z Wąsewa zwany Kuklą. Ważnym dla wsi wydarzeniem było powstanie w poł. XV w. kolegiaty w Pułtusku i utworzenie przy niej kapituły. Długosiodło wraz z innymi ziemiami znalazło się w uposażeniu tej kapituły. Zaledwie kilkanaście lat później, w 1462 z fundacji kapituły powstał w Długosiodle pierwszy kościół (drewniany), ozdobiony piękną figurą Chrystusa Frasobliwego (dziś ta figura jest przechowywana w Muzeum Diecezjalnym w Płocku), a 24 lipca 1481 biskup płocki Piotr z Chotkowa erygował tu parafię pw. NMP, św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja, przekazując kapitule prawo patronatu. Nowa parafia, początkowo mająca ogromny zasięg od Narwi do Bugu, była stopniowo ograniczana w miarę powstawania wydzielanych z niej nowych (Lubiel – 1547, Poręba – 1638). O rozwoju wsi świadczą kolejne wzmianki źródłowe (1513, 1535). Kolejnym aktem ważnym dla dziejów Długosiodła było założenie miasta w 1556 na postawie przywileju wydanego przez króla Zygmunta Augusta na prośbę kapituły pułtuskiej (sam dokument się nie zachował, jego treść jest znana z XVIII-wiecznego odpisu). 

Szacuje się, że ok. poł. XVII w. miasto mogło liczyć ok. 250-350 mieszkańców. Okres „potopu” szwedzkiego oraz III wojna północna przyniosły wielkie zniszczenia przez maszerujące obce wojska, głód i epidemię zarazy, których mimo sprowadzania osadników kurpiowskich z Puszczy Zielonej nie udało się odbudować do końca XVIII w. Niemniej w 1754 r. staraniem Kapituły Pułtuskiej pobudowano nowy drewniany kościół, większy od poprzedniego. Ustawiono w nim, oprócz wielkiego ołtarza ku czci Matki Bożej Wniebowziętej i św. Jana, boczne ołtarze ku czci św. Mikołaja i św. Sebastiana, św. Rocha, św. Anny i św. Antoniego. Po upadku I Rzeczypospolitej Długosiodło wraz z całą Puszczą Biskupią znalazło się pod panowaniem pruskim w departamencie płockim prowincji Prusy Nowowschodnie. Majątki kościelne zostały skonfiskowane (w 1798), a księża diecezjalni otrzymali skromne pensje państwowe na zasadach podobnych do kleru protestanckiego. Długosiodło i okolice stało się jednym z obszarów najbardziej intensywnej pruskiej kolonizacji. Po kongresie wiedeńskim władze zaborcze rosyjskie kontynuowały tę akcję.  

W 1877 r. ówczesny proboszcz – ks. Jaśkiewicz – powiększył kościół przez dobudowanie bocznych kaplic, rozszerzenie nawy i wzniesienie chóru. Z frontu były dwie wieże kryte blachą cynkową z kopulastymi głowicami, nad prezbiterium umieszczono sygnaturkę. Dach był zrobiony z gontu. W dobudowanych kaplicach umieszczono ołtarz Matki Bożej Różańcowej, św. Rocha z nową figurą tegoż Świętego, wyrzeźbioną w drzewie gruszkowym, sprowadzoną z Francji. Przy bocznych ścianach nawy ustawiono małe ołtarze: św. Anny i św. Mikołaja po lewej, św. Sebastiana i św. Antoniego po prawej stronie. Na suficie nawy umieszczono duży olejny obraz na płótnie z wizerunkiem Chrystusa wręczającego klucze św. Piotrowi.

Obecny kościół wzniesiony został z czerwonej cegły, w stylu gotyckim (1908-12) z dwuwieżową fasadą, wg. proj. Józefa Piusa Dziekońskiego. Konsekrowany był w dniu 12.09.1913 r. przez arcybiskupa płockiego Antoniego Juliana Nowowiejskiego. W kościele znajduje się kilka rzeźb późnogotyckich i barokowych pochodzących z poprzedniego drewnianego kościoła. W ołtarzu głównym obraz Wniebowzięcia NMP z 1875 wyk. przez Antoniego Murzynowskiego. 

W pobliżu kościoła usytuowana jest drewniana kostnica wzniesiona w 1822 r. Nieopodal, w pobliżu świątyni usytuowana została również drewniana plebania pochodząca z 1 poł. XIX w. Za kościołem przy ogrodzeniu od strony ściany prezbiterium rośnie najstarszy na Mazowszu dąb szypułkowy „Jan” posadzony w 1481 podczas erygowania parafii.

Opis

Kościół usytuowany jest we wschodniej części wsi, po północnej stronie ul. Dąbrowszczaków odchodzącej od centrum w kierunku wschodnim. Jego otoczenie ograniczone jest ceglano-kamiennym nieotynkowanym niskim murem, z trójosiową ceglaną bramą od strony południowej usytuowaną na osi kościoła. 

Świątynia jest nieorientowana, wymurowana z cegły, na zaprawie cementowo – wapiennej, nie otynkowana, więźba dachowa drewniana konstrukcji wieszarowej, pokryta blaszanym dachem. Kościół trójnawowy, z transeptem, na planie krzyża łacińskiego, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, flankowanym przez zakrystię i kaplicę, oraz dwiema wieżami w fasadzie. Posiada korpus trójnawowy, czteroprzęsłowy, skrzyżowany z jednonawowym transeptem. Nawa główna, transept i prezbiterium przekryte sklepieniami sieciowymi, w nawach bocznych oddzielonych od nawy głównej ostrołukowymi arkadami wspartymi na wielobocznych kanelowanych filarach, sklepienia krzyżowa, ośmiopolowe. Nawy boczne przedłużone zostały poza transept ujmując prezbiterium. Wieże są czworoboczne, wysunięte poza lico korpusu i szczytu fasady, między nimi ulokowana została kruchta. 

Korpus główny nakryty jest wysokim dwuspadowym dachem, nad prezbiterium zamkniętym trójbocznie, nad nawami bocznymi dachy pulpitowe. Transept nakryty dachem dwuspadowym. Na skrzyżowaniu nawy i transeptu wieżyczka na sygnaturkę nakryta wysokim ośmiobocznym dachem zwieńczonym krzyżem. Wieże mają plan czworoboczny, dwukondygnacjowe, nakryte namiotowymi hełmami przechodzącymi w ośmioboczne dachy zwieńczone iglicami dekorowane żabkami. Kruchta nakryta daszkiem pulpitowym.

Ściany na wysokim cokole, zwieńczone zostały ozdobnym, ceglanym gzymsem, oszkarpowane. Okna są ostrołukowe, z maswerkami. Fasada jest dwuwieżowa, między wieżami kruchta otwarta trzema ostrołukowymi arkadami wspartymi na granitowych kolumnach. W osi środkowej fasady rozeta z maswerkiem w kształcie wieloliścia. Szczyt dwustrefowy, o formie łuku kotarowego oddzielonego wypełniony został tynkowanymi blendami. Wieże są dwukondygnacjowe, z wysokimi, ostrołukowymi oknami. Szczyty transeptu powtarzają formę fasady. 

Wyposażenie wnętrza pochodzi z momentu budowy świątyni oraz z kościołów wcześniejszych. Wyróżniają się w nim: późnogotyckie rzeźby z 1 poł. XVI w. Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem oraz św. Anny, ołtarz główny w stylu regencji z 2 ćw. XVII w. uzupełniony w k. XIX w. obrazem Wniebowzięcia NPM autorstwa Antoniego Murzynowskiego, barokowe XVII w. – chrzcielnica, rzeźby św. Rocha i św. Sebastiana oraz rzeźba św. Rocha z pocz. XIX w.

Obiekt dostępny podczas mszy oraz po uprzednim umówieniu się z proboszczem parafii w Długosiodle.

Jerzy Szałygin, OT NID w Warszawie, 31.01.2019 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: neogotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_BK.176416, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_BK.26229