Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

poczta - Zabytek.pl

poczta


budynek użyteczności publicznej 1891 - 1896 Dębno

Adres
Dębno, Armii Krajowej 6

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. myśliborski, gm. Dębno - miasto

Okazały budynek w bogatych, charakterystycznych dla końca XIX w.formach historyzmu, tworzy wraz z sąsiednimi budynkami dawnej drukarni oraz rezydencji rodziny Neumann reprezentacyjną pierzeję dawnego rynku - głównego placu Dębna.

Historia

W 1646 r. uruchomiono trakt pocztowy z Kostrzyna przez Dębno Myślibórz do Malborka. W Kostrzynie powstała stacja pocztowa, którą w 1735 r. zamieniono w urząd pocztowy. W 1776 r. mieścił się on przy ob. ul. Bohaterów Września zwanej wówczas Poststrasse - Pocztową) pod nr 3-4 i była własnością Westphala i Marksa. Znajdowała się tam do lat 40. XIX w. Następna siedziba poczty mieściła się u zbiegu obecnych ulic Mickiewicza i Bohaterów Września w obszerniejszym niż poprzednio budynku, będącym własnością rodziny Plume, która od 1787 r. zarządzała pocztą. Już jednak w 1858 r. nastąpiła kolejna przeprowadzka, tym razem na ul. Pocztową (Bohaterów Września, d. Poststrasse) nr 10 na posesję należącą do rodziny Vollstädt, gdzie urządzono „pocztę 1 klasy” z poczekalnią dla podróżnych. Następna siedziba urzędu mieściła się od 1881 r. przy ul. Pocztowej 27 w domu należącym do Hedwig Rakow, a wkrótce potem została przeniesiona na ob. ul. Mickiewicza 68. Ta ostatnia przeprowadzka okazała się potrzebna ze względu na konieczność obsługi dwóch największych firm w Dębnie - zakładów wydawniczych J. Neumanna, działających od 1872 r. i fabryki kapeluszy, czynnej od 1880 r. Obie te firmy dostarczały łącznie ok. 80 proc. wszystkich przesyłek (zakłady Neumanna ok. 30 proc., fabryka kapeluszy - ok. 50 proc.). Ponieważ i ten kolejny lokal okazał się w krótkim czasie zbyt ciasny, w 1891 r. dębnowska poczta otrzymała nową, kolejną siedzibę przy ul. Szarej (Hindenburgstrasse) nr 2. Planowano wówczas wykorzystać również pobliski budynek ratusza, ale okazał się on zbyt ciasny, ponadto był w złym stanie. Aby usprawnić odprawianie i przyjmowanie przesyłek, firma Neumanna przerzuciła przez ulicę kryty taśmociąg, jednak rozwiązanie takie było niefunkcjonalne i niewygodne, toteż postanowiono wznieść nowy budynek, tym razem zaprojektowany specjalnie dla poczty. Władze miejskie oferowały na ten cel kilka działek przy Rynku (ob. plac Konstytucji 3 Maja), jednak wszystkie one okazały się zbyt małe. W końcu, gdy Neumann otrzymał od władz zezwolenie na budowę nowej poczty na własny koszt i zakupił w tym celu dwie sąsiadujące ze sobą parcele przy ob. ul. Armii Krajowej (wówczas Richtstrasse) nr 6, gdzie na początku XX w. wzniósł obecnie istniejący budynek utrzymany w stylistyce północnego neorenesansu. Wiadomo, że istniał on już w 1908 r. i był wyposażony w nowoczesne instalację - wodociągową z własnego ujęcia oraz elektryczną z własnego agregatu. Bezpośrednie sąsiedztwo z wzniesionym w 1891 r. budynkiem będącym siedzibą firmy oraz rezydencją jej właściciela usprawniło funkcjonowanie zakładów Neumanna. Gmach poczty remontowany był w 1936 r. W 1945 r. zamieniony został w radziecki szpital polowy. 5 lipca tegoż oku. otwarto w Dębnie polski urząd pocztowy przy ul. Skwerowej 7. 10 grudnia 1945 r. został on przeniesiony do starego budynku, w którym naprawiono pokrycie dachów oraz stolarkę drzwi i okien. W 1958 r. wyremontowano oficynę adaptując ją na pomieszczenia biurowo-mieszkalne. W 1962 r. oficynę tę nadbudowano. Około 1964 r., w 1981 i 1994 r. zmieniano aranżację i wystrój wnętrza części usługowej, w 1965 i 1976 r. odnawiano elewacje, w 2008 r. przeprowadzono remont i przebudowę wnętrza, odnowiono elewacje i uporządkowano otoczenie.

Opis

Budynek poczty położony jest w zachodniej, starej części miasta, w zachodniej pierzei obecnej ul. Armii Krajowej, biegnącej od wrzecionowato rozciągniętego rynku z kościołem (ob. placu Konstytucji 3 Maja) w kierunku południowym - do Kostrzyna. Zwrócony fasadą w kierunku wschodnim, od północy graniczy z budynkiem przy ul. Armii Krajowej 4, będącym niegdyś rezydencją właściciela drukarni Juliusa Neumanna, a zarazem siedzibą jego firmy.

Utrzymany w formach północnego neorenesansu budynek składa się z korpusu głównego od ulicy i poprzecznego skrzydła (oficyny) po północnej stronie podwórza. Korpus główny jednopiętrowy, podpiwniczony, nakryty niezbyt wysokim dachem dwuspadowym, z trzema lukarnami we frontowej połaci oraz osobnymi dachami - dwuspadowymi nad frontowymi ryzalitami pozornymi i trójspadowym nad klatką schodową od podwórza. Nadbudowana po wojnie oficyna jednopiętrowa, nakryta niskim dachem pulpitowym. Budynek murowany z cegły, o dachu pokrytym dachówką ceramiczną. Stropy nad piwnicą masywne, ceglane, odcinkowe i płaskie, nad pozostałymi kondygnacjami - o konstrukcji drewnianej. Elewacja frontowa symetryczna, ośmioosiowa, oblicowana czerwoną cegłą z kontrastującym z nią jasnym detalem wykonanym w tynku. Podzielona gzymsami - cokołowym, kordonowym i wieńczącym. Dwie skrajne osie wyodrębnione jako pozorne ryzality z półkoliście zamkniętymi otworami - bramy wjazdowej od południa i głównego wejścia od północy, na piętrze zaakcentowane balkonami z tralkową balustradą i sterczynami w narożach, zwieńczone szczytami. Lico elewacji urozmaicone tynkowymi pasami boniowania w parterze i w narożnikach piętra ryzalitów oraz na wysokości nadproży okiennych obu kondygnacji. Okna ujęte opaskami, na parterze z kluczami w nadprożach, na piętrze - z trójkątnymi naczółkami w zwieńczeniu. Szczyty ryzalitów dwukondygnacyjne, ze sterczynami po bokach, zwieńczone półkolistymi naczółkami z motywem muszli. Gzyms wieńczący środkową część z kroksztynami i rozmieszczonym poniżej napisem POCZTA POLSKA S.A. W głównym wejściu zachowana zabytkowa ozdobna stolarka drzwi. Elewacja tylna w całości oblicowana cegłą, sześcioosiowa, podzielona skromnymi ceglanymi gzymsami na poziomie cokołu oraz parapetów i nadproży okien obu kondygnacji, zwieńczona gzymsem z kroksztynami. Wejście od strony podwórza usytuowane w pseudoryzalicie klatki schodowej, wyrastającym ponad gzyms wieńczący. Otwory zamknięte łukiem odcinkowym, z nadprożami zwieńczonymi gzymsem. Analogicznie opracowane otwory w ceglanej elewacji parteru oficyny. Wnętrze korpusu głównego dwutraktowe, z przejazdem od południa i dwiema klatkami schodowymi w skrajnych partiach tylnego traktu oraz dużą salą operacyjną we frontowym trakcie. Oficyna jednotraktowa. Poza południową klatką schodową z tralkową balustradą oryginalny wystrój wnętrza niezachowany.

Obiekt dostępny z zewnątrz, wnętrze w godzinach pracy poczty.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 06.08.2015 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.110597