Historia

Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Czerniewicach został ufundowany przez miejscowych dziedziców Mieczysława, herbu Łabędź, oraz jego syna Andrzeja Rzeszotko. Istniał on prawdopodobnie już przed 1350 rokiem. Fundację kościoła utworzył Mieczysław z synami: Andrzejem, Dominem, Mikołajem i Mieczysławem. Po określeniu uposażenia w gruntach, młynie, daninach i dziesięcinie folwarcznej kościół został erygowany w 1413 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę. Na początku XVI wieku dziedziczką Czerniewic była Katarzyna Kuczka, a proboszczem został Aleksy ze Skrzyna. Wówczas do parafii liczącej 144 mieszkańców należały Czerniewice, Studzianki, Wielka i Mała Wola. W 1609 roku właścicielem Czerniewic stał się Stefan Rudzki, herbu Wąż.  Przypuszcza się, iż wykonany z drzewa modrzewiowego kościół spłonął w 1656 roku, gdy cofające się wojska szwedzkie spaliły również wieś. Kościół odbudowano w XVIII wieku. Mimo, iż zniszczono dokumenty stanowiące źródło informacji o minionych czasach, fakt całkowitego zniszczenia obiektu podważają bieżące opinie i badania konserwatorskie.

Kolejnym właścicielem, dbającym o powiększanie majątku rodziny przy jednoczesnym odpowiednim zarządzaniu, został Aleksander Felix (Feliks) Lipski, starosta rawski, herbu Łada. Znak rodowy, tego zaliczanego do najlepszych mówców łacińskich owych czasów właścicieli ziemskich, do dziś stanowi herb gminy i Czerniewic. W 1699 roku probostwo objął ks. Mikołaj Szczepanowski.

Od 2. połowy XVIII wieku, dzięki zachowanej części Protokołów Wizytacyjnych oraz pojedynczych dokumentów kościelnych, rozproszonych po wielu archiwach w Polsce, możemy dowiedzieć się więcej, chociażby na temat wyposażenia kościoła oraz dóbr parafialnych.  

O szczegółowym wyposażeniu kościoła w XVIII wieku dowiadujemy się z dokumentów wizytacyjnych z 1762 roku. Kościół posiadał wówczas cztery ołtarze: główny św. Trójcy oraz boczne: Matki Boskiej Częstochowskiej, Pana Jezusa Ukrzyżowanego, św. Andrzeja Apostoła. Przytoczono wówczas Inwentarz rzeczy świętych, gdzie wymieniono:

•    trzy Ornaty: aksamitny czerwony ze stułą i manipularzem, czerwony grodeturowy z rekwizytami, czarny kamlotowy i kałamajkowy z rekwizytami;

•    dwa Antependium: aksamitne czerwone, czerwone atłasowe z herbami;

•    sukno czerwone na gradusy i dywan;

•    welum niebieskie wyszywane jedwabiem, drugie żółte atłasowe (w środku imię Jezus), komża muślinowa nowa;

•    trzy obrusy;

•    dwie pary lichtarzy cynowych, jedna para drewnianych ołowiem oblewanych.

Pozostałe elementy:

•    sześć korporałów, kropielnicę cynową;

•    umbrela kitajką czerwoną powleczona zamiast baldachimu;

•    umbraculum gazowe, srebrem przerabiane, do zasłaniania Najświętszego Sakramentu;

•    jeden konfesjonał, dziewięć ławek i stelle w chórze mniejszym.

W protokole znajdujemy również informacje dotyczące stanu zachowania obiektu, gdzie wzmiankuje się nową zakrystię z kratami w oknach, malowaną ambonę umieszczoną pośrodku kościoła, po stronie Ewangelii. Wymienia się podłogę wykonaną z desek oraz odnowiony i pomalowany strop. Chór i ściany zostały różnokolorowo ozdobione. Protokół nie zawiera żadnych informacji o sposobie i rodzaju zdobień. Zapisano również, iż naprawiono dach pod gontem, postawiono wieżyczkę z dzwonem w dobrym stanie. Na wyposażeniu kościoła znajdowały się przenośne organy, tzw. pozytyw o sześciu głosach dobrych, z dwiema bębnami, których data powstania nie jest znana.

Z otoczenia kościoła wspomina się również dzwonnicę drewnianą, stojącą ku zachodowi o pięciu dzwonach. Dalej wymienia się kostnicę od strony północnej oraz dobrze ogrodzony cmentarz, z zamykanymi bramami. Nie pominięto wystawionej w 1757 roku zadbanej, jednoizbowej plebanii z alkierzem, skierowanej od północy ku kościołowi. Znajdziemy tam również opis dawnego browaru, jak również przyległych stodół i stajni.

Typowym było również opracowywanie „Spisu Inwentarza” parafii, gdzie znajdujemy informacje na temat należących doń wsi oraz przechowywanego inwentarza. Informacje te powtarzane są i uzupełniane podczas kolejnych wizytacji. Parafia prowadziła również Rejestr przychodów i wydatków, który dawał obraz jej gospodarności.

16 lipca1776 roku parafię objął ks. Antoni Kamiński. 4 czerwca 1796 roku nowym właścicielem dóbr Czerniewice z przyległościami (Studzianki, Zagóry) stał się Antoni Turski, który następnie sprzedał dobra Stanisławowi Lipskiemu, herbu Grabie. Ten natomiast w 1809 roku założył nową osadę, której nadał nazwę Stanisławów Lipski, a w 1820 roku również wieś Teodozjów. W kolejnych latach Czerniewice zmieniały właścicieli: w 1832 roku był nim Andrzej Marszewski, w 1833 roku Kacper Kuczyński, w 1837 roku Jan Wojciech, Józef Lechowski. Za gospodarowania ostatniego z wymienionych właścicieli w parafii przybyło instytucji: w 1841 roku Sąd III Okręgu powiatu rawskiego, gmina, szkoła i dom schronienia dla starców i osób z niepełnosprawnościami. Opiekę nad obiektami objął ks. proboszcz Jan Klemens Uchański. W latach 1845-1846 miała miejsce zamiana gruntów kościelnych z sześciu miejsc na jedno wokół kościoła, co poświadczone zostało notarialnie w obecności ks. Andrzeja Radomińskiego oraz Jana Lechowskiego. W latach 1818-1866 dokonywano okresowo spisu inwentarza, jak również opisu stanu kościoła.

Okres I Wojny Świtowej nie był łaskawym dla świątyni. Niemcy w latach 1914-1918 zamienili obiekt na stajnię dla koni, którym za derki posłużyły szaty liturgiczne.

Remonty obiektu w latach 1916-2012

Szkody majątkowe wynikłe w okresie I Wojny Światowej zmusiły ówczesnego księdza proboszcza Józefa Czernieckiego do powołania w 1916 roku dozoru kościelnego. Pomoc materialna była w tych czasach ograniczona, dlatego też niezbędne prace remontowe trwały aż do 1938 roku. Ze składek parafian oraz ówczesnych dziedziców Adolfa Buchowskiego, Heleny Lechowskiej, Tytusa Wilskiego wyposażono wnętrze kościoła w nowe sprzęty, naczynia oraz szaty liturgiczne.

Od 1948 roku za sprawą proboszcza ks. Henryka Bogackiego rozpoczęły się prace remontowe kościoła polegające na zmianie struktury wewnętrznej obiektu. Forma taka była podtrzymywana również przez kolejnych duchownych obejmujących probostwo czerniewickie. Wymieniono wówczas część bardziej uszkodzonych przyciesi, sprostowano chylący się kościół, wyremontowano wieżyczkę i założono piorunochrony. W 1957 roku dzięki działaniom ks. Kazimierza Ignaczuka przeprowadzono gruntowny remont wewnątrz i na zewnątrz kościoła. Usunięto rysy i odpryski z tynku, pomalowano ściany i sufit kredą, odremontowano podłogę, odmalowano ambonę, tabernakulum, ozdabiając je na złoty kolor. Przerobiono dach na zakrystii. Wprowadzono elektrykę. Wzbogacono również wyposażenie kościoła. Przeprowadzono wówczas renowację ołtarzy.

Ksiądz Aleksander Kamiński, będący proboszczem od 1959 roku, przeprowadzał dalsze prace remontowe. W okresie dziesięciu lat pomalowano sufit kościoła, umieszczając tam obrazy nawiązujące motywami do Litanii Loretańskiej, obito deskami starą lamperię. W 1960 roku przeprowadzono remont dachu polegający na wymianie 75 m2 gontu.

W 1970 roku za księdza Jerzego Biernackiego wymieniono oświetlenie i nagłośnienie kościoła. Zakupiono kredens do zakrystii na szaty liturgiczne i wyposażenie salek katechetycznych.

Kolejny proboszcz ksiądz Henryk Sobiecki kontynuował systematycznie kolejne prace remontowe. W 1977 roku pomalowano wnętrze kościoła i ołtarze, wymieniono dach na gontowy. W 1978 roku kolejny raz wymieniono nagłośnienie, założono podwójne okna oraz zamontowana podwójne piece akumulacyjne.

W 1988 roku administracją parafii zajął się ksiądz Stanisław Ciąpała. W roku 1991 w dalszym ciągu odświeżono kościół malując ściany, odświeżając boazerię, zamalowując na suficie adorację Trójcy Świętej. Odnowiono również obrazy Matki Boskiej Anielskiej (1992 rok) i Matki Boskiej Częstochowskiej (b.d.) oraz w późniejszym okresie rzeźbę Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego (2007 rok). Od 1995 roku ksiądz Henryk Sobiecki oraz od 2005 ksiądz Krzysztof Osiński realizują projekt budowy nowego, murowanego obiektu, co powoduje naturalne wyłączenie z użytkowania i powolne niszczenie drewnianego kościoła. Jednak w roku 2014 administratorem parafii zostaje ksiądz Adam Kostrzewa, którego misją staje się odrestaurowanie zabytkowego kościoła.

Restauracja obiektu w latach 2013-2017

W 2013 roku, pod kierownictwem Jakuba Bałtowskiego, przeprowadzono badania do opracowania prac konserwatorskich niszczejącego obiektu. Ich wyniki dały przypuszczenie, iż okres powstania kościoła mógłby być znacznie wcześniejszy (XV wiek), niż podawany w dotychczasowych źródłach  (XVIII wiek). Potwierdziły to przeprowadzone w 2015 roku badania dendrochronologiczne, w trakcie których stwierdzono, iż budulec wykorzystany do ścian zrębowych stanowi drewno modrzewiowe ścięte w latach 1422-1423. Opierając się na opinii prowadzącego badania, Marka Krąpca, przyjęto, iż drewno to nie nosiło śladów wtórnego użycia. Uznaje się więc, że istniejący obecnie kościół pw. św. Andrzeja Apostoła powstał za sprawą starań dziedziców dóbr Czerniewic Mieczysława i Andrzeja Rzeszotków w XV wieku. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdza się również, iż znacznie później powstała więźba dachowa, do której budowy wykorzystano belki drewniane z XVII wieku oraz lat 20. XIX wieku. Uznano również, że wydłużenie kościoła oraz dobudowanie kruchty miało miejsce po 1740 roku.   

Odkrywki archeologiczne wykonane na zewnątrz budynku od strony północnej prezbiterium potwierdziły przypuszczenia, że w tym miejscu pierwotnie mogła znajdować się zakrystia. Na sugestię taką wskazywał zamurowany cegłą otwór komunikacyjny. W odległości około 3,50 metrów od kościoła odkryto relikt fundamentu północnej ściany zakrystii.

Przeprowadzone we wnętrzu świątyni odkrywki, wskazały na fakt, że we wnętrzu budynku dokonywano licznych pochówków. Dowód stanowiły co prawda jedynie pojedyncze ułamki naczyń ceramicznych, ale znaleziono również fragment, wykonanego z piaskowca epitafium, który kształtem od spodu był dopasowany do marmurowej krypty.

Pozostałe odkrywki potwierdziły kolejne fazy budowy kościoła, gdzie fundamenty prezbiterium i pierwotnej partii nawy zbudowano w pierwszej kolejności i w zbliżony sposób, a fundamenty wydłużonej części oraz kruchty są późniejsze. Obecnie występująca wieżyczka z sygnaturką znajdująca się w szczycie elewacji frontowej jest elementem wtórnym w stosunku do nawy przedłużonej. Natomiast w obrębie więźby dachowej na odcinku nawy przy prezbiterium widoczne były ślady po wieńczącej niegdyś świątynie niewielkiej sygnaturce, obecnie ponowie zamontowanej.

Polichromie

Na podstawie badań spoiw, wykonanych przez Jacka Bagniuka, przyjmuje się, że polichromia została wykonana w technice temperowej, przypuszczalnie w 1645 roku, na podobraziu z drewnianych bali. Jednak ze względu na ich niejednolity charakter mogą pochodzić z różnych, również wcześniejszych okresów. Niestety zniszczona, pociemniała i miejscami przebielona warstwa malarska utrudniała rozpoznanie ikonografii.

Obecnie trwają prace nad obiektem, a program konserwatorski przewiduje pełną jego restaurację.

Opis

Obiekt znajduje się w centrum wsi Czerniewice przy skrzyżowaniu dróg lokalnych. Otoczony jest murem ceglanym z żelazną bramą i dwoma furtkami od strony zachodniej oraz furtką od strony wschodniej, prowadzącą na plebanię. Bezpośrednio z północnej strony kościoła znajdował się ogród parafialny, pierwotnie stanowiący cmentarz. Zauważyć tam można studnię z drewnianym żurawiem. W obrębie działki, w jej południowo-zachodnim narożu posadowiona jest XVIII-wieczna drewniana dzwonnica na planie zbliżonym do kwadratu. Orientowany, jednonawowy kościół z węższym zamkniętym wielobocznie prezbiterium posiada dwuspadowy pokryty gontem dach. Pierwotnie pośrodku dachu znajdowała się mała kopuła obita płaską blachą z żelaznym krzyżem na szczycie, zdemontowana w nieznanym okresie. Obecnie znajduje się tam sygnaturka pokryta gontem z żelaznym krzyżem. Szczyt elewacji frontowej wieńczy dwukondygnacyjna wieżyczka, również pokryta gontem z żelaznym krzyżem. W północnej ścianie prezbiterium widoczny jest otwór drzwiowy prowadzący pierwotnie do starej zakrystii. Od strony południowej znajdują się zakrystia oraz kruchta, a między nimi otwór drzwiowy, prostokątny. Od strony zachodniej niewielki przedsionek, stanowiący główne wejście do kościoła, przykryty daszkiem dwuspadowym z gontu.

Dwuspadowy dach o konstrukcji drewnianej płatwiowo-jętkowej z zastrzałami w dwóch kierunkach i poziomą belką ściągającą. Płatwie podparte słupami co pięć krokiew tworzą więzar pełny. Słupy umieszczone są w dwóch rzędach na podwalinach. Na zewnętrznej krokwi przy linii okapu dołożono przesuwnice zmiękczające profil dachu. Na zamknięciu prezbiterium znajduje się dach namiotowy.

Obiekt posiada ściany drewniane o konstrukcji zrębowej, z zewnątrz oszalowane deskami i ujęte w drewniane klistry na śruby żelazne. Obiekt posiada 8 otworów okiennych w formie prostokąta, dzielonych na cztery lub osiem płaszczyzn. Od strony północnej cztery (dwa w prezbiterium, dwa większe w pierwszych przęsłach nawy. Ostatnie przęsło nawy, dobudowane w późniejszym okresie, nie posiada otworów okiennych i analogicznie od strony południowej. Od strony zachodniej, pod gzymsem, znajdują się dwa otwory okienne w formie prostokąta, w szczycie powierzchni dachu okrągły otwór okienny dzielony na cztery płaszczyzny.

Wewnątrz kościoła, jeszcze do 2015 roku, ściany były potynkowane na trzcinie przy jednoczesnym rozczłonkowaniu kanelowanymi słupami, nad którymi oprofilowany gzyms obiegał kościół. Nawa główna i prezbiterium zamknięte zostały drewnianym stropem płaskim. W przedsionku i zakrystii natomiast stropem deskowym imitujący sklepienie kolebkowe, gdzie w zakrystii przechodzi on w płaski. Podłogi w kościele wykonane zostały z desek. Schody wewnętrzne również drewniane policzkowe, prowadziły na chór organowy z przedsionka kościoła.

Wyposażenie:

Wyposażenie kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła w Czerniewicach sukcesywnie od XVIII wieku było uzupełniane.

a) Ołtarz wielki

Ołtarz późnorenesansowy, obecnie w konserwacji, pochodzący z około połowy XVII wieku, drewniany o wymiarach 450 cm x 300 cm. Artysta pozostaje nieznany. Kompozycja ołtarza jest architektoniczna, jednopolowa z bocznie umieszczonymi żłobkowanymi kolumnami, o umieszczonych niewielkich główkach putta oraz w dolnej połowie z ornamentem roślinnym. Po środku prostokątnego pola, widnieje rzeźba Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego datowana na I połowę XVII wieku. W jego zwieńczeniu prostokątna tablica z napisem INRI. Powyżej obramienia fryz z umieszczonym ornamentem roślinnym, a powyżej gzyms. Po bokach ołtarzach, umieszczone w ornamentalnie ozdobionych wicią roślinną owalnych płycinach, obrazy z przedstawieniami św. Andrzeja Apostoła z lewej oraz św. Tekli z prawej. Poniżej, symetryczne powtórzenie ornamentu, a nieco dalej odsunięte postacie ewangelistów św. Łukasza oraz św. Jana. W polu środkowego przedstawienia umieszczono rzeźby dwóch aniołów pochodzących prawdopodobnie ze zwieńczenia ołtarza.

Rzeźba Jezusa Chrystusa, której autor nie jest znany, wykonana została z puszczańskiego drewna lipowego i polichromowana. Dynamiczne i ekspresyjne przedstawienie postaci nawiązuje do dramatycznego nastroju przedstawienia i jest charakterystyczne dla rzeźb tego rodzaju w XVII wieku. Pierwotnie rzeźba umieszczona była na belce tęczowej, skąd prawdopodobnie w 1763 roku została przeniesiona do Ołtarza Głównego.

Obraz św. Andrzeja Apostoła jest obrazem olejnym z 1. połowy XVII wieku o wymiarach 100cm x 60cm. Postać umieszczona na tle pejzażu, trzymająca między ramionami krzyż w kształcie litery X. Głowa otoczona niebem.

Obraz św. Tekli o wymiarach 100cm x 60cm również wykonany techniką olejną, pochodzący z tego samego okresu. Postać ukazana na tle górzystego krajobrazu. Lekko wygięta w swoja prawą stronę, w prawej ręce trzyma krzyż, w lewej palmę. Widoczny jest czarny wąż oraz zielony smok. Nad głową wznosi się gołębica.

Figurka św. Łukasza, wykonana z drewna prawdopodobnie w 1. połowie XVII wieku, ma 80 cm wysokości. Postać przedstawiona frontalnie, prawa ręka przyciśnięta do boku trzyma zamknięta księgę.

Figurka św. Jana Apostoła z 1. połowy XVII wieku o wysokości analogicznej do postaci św. Łukasza. Święty ukazany frontalnie jako człowiek młody, boso. Ręce zgięte w łokciach, lekko uniesione, w lewej dłoni widoczna księga. Prawa ręka z wyciągniętym palcem wskazującym unosi się nad księgą. Przy lewej stopie widoczny fragment orła.

Tabernakulum wykonane z drewna, ustawione na mensie ołtarzowej. Drzwiczki ozdobione symbolem eucharystycznym.

b) Ołtarze boczne - przeniesione do nowego kościoła

Dwa ołtarze boczne, które ufundowane zostały w 1871 roku przez Wojciecha Fetrasiewicza. Obydwa drewniane, architektoniczne, gdzie obraz ujęty został w dwie kolumny korynckie, dźwigające architraw, a nad nim gzyms. Nastawa ołtarzowa z obrazem o owalnym kształcie połączona spływami wolutowymi. Kolumny do połowy kanelurowane. Antepedium drewniane z dekoracyjną płyciną.

Przy północnej ścianie nawy umieszczono ołtarz św. Andrzeja Apostoła zawierający obraz patrona kościoła o wymiarach 200cm x 100cm. Postać świętego, podtrzymującego krzyż na prawym ramieniu, ukazana jest na niewielkim wzniesieniu wśród obłoków, w dalszym planie natomiast widać miasto. U góry ołtarza, w owalu obraz św. Rocha, pochodzący z dawnego ołtarza św. Antoniego. Obraz wykonany został  techniką olejną na płótnie o wymiarach 100cm x 80cm.

Przy południowej ścianie nawy umieszczono ołtarz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, gdzie znajdował się obraz Matki Boskiej Anielskiej. Obraz wykonany został na desce z drzewa lipowego o wymiarach 118,50 cm x 81 cm. Pierwotna warstwa malarska wykonana została w technice mieszanej tempera-olej, natomiast rysunek i podmalowanie temperowe wykończone zostały laserunkami olejnymi.  Czas jego powstania to koniec XVI wieku. Zaprezentowana na nim została postać Matki Boskiej stojąca na półksiężycu, trzymającą na lewym ręku Dzieciątko. W prawej dłoni trzyma kwiat. Mały Jezus lewą ręką przytrzymuje gołąbka siedzącego na Jego kolanach. W prawym i lewym rogu obrazu widnieją dwa anioły podtrzymujące koronę nad głową Maryi. Tło stanowi złocona płaszczyzna, płasko rzeźbiona w promienie i kwiaty wokół całej postaci Matki Boskiej. Ten typ Madonny wywodzi się z kompozycji poświęconych apokaliptycznej Niewieście i jest charakterystycznym w sztuce gotyckiej. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się obraz olejny na płótnie z przedstawieniem św. Anny. Jego wymiary to 100cm x 80cm. Przedstawienie ukazuje św. Annę wraz z kilkunastoletnia Marią, siedzącą na kamiennej ławce. Postacie chylą się ku sobie czytając w skupieniu księgę.

c) Obraz Trójcy Świętej Pieta Boga Ojca

Po prawej stronie Ołtarza Wielkiego umieszczony był obraz Adoracji Trójcy Świętej pierwotnie znajdujący się na stropie nawy. Obraz malowany techniką olejną na płótnie z początku XVIII wieku, o formie prostokątnej, zamknięty u góry półkoliście i zaokrąglony w dolnych narożnikach. Kompozycja zamknięta z centralnie umieszczoną postacią Boga Ojca trzymającego w ramionach zmarłego Chrystusa. Wokół zgromadzeni aniołowie, gdzie na pierwszym planie znajdują się narzędzia męki pańskiej Arma Christi.

d) Ambona

Barokowa, prosta, drewniana, pięcioboczna, wsparta na słupie ośmiokątnym, pola ścian bocznych wypełnione są dekorowanymi płycinami. Balustrada schodów również drewniana. Prawdopodobnie pochodzi z okresu po renowacji w 1871 roku.

e) Chrzcielnica

Barokowa z piaskowca, pokryta farba olejną, o drewnianej stopie i pokrywie z XVII wieku. Pokrywa w kształcie mocno spłaszczonej kuli z tuleją przykrytą kapturkiem o zwieńczeniu w formie owocu granatu. Wysokość jej to 170 cm. Wsparta na kwadratowej podstawie o wymiarach 45 cm x 45 cm. Podstawa w kolorze czarnym, stopa i pokrywa białe, a pozostałe elementy w kolorze oliwkowym. Obecnie znajduje się w nowym kościele.

f) Kropielnica

Na uwagę zasługuje późnogotycka kropielnica wykonana  z ciosanego piaskowca, z napisem IPRA /  1771V lub 1551V, mówiącym o inicjałach fundatora oraz prawdopodobnej dacie powstania. Literatura przedmiotu datuje ją jednak na XVI wiek. Wymiary 85cm x 55 cm.

g) Lampka wieczna

Lampka pochodząca już z XIX wieku, wykonana ze stopu miedzi w stylu eklektycznym. Zawieszona na trzech łańcuszkach o ogniwach w kształcie litery S i zakończonych trójdzielnymi listkami. Czasza w kształcie otwartej korony. Część górna zwieńczona ażurowym wzorem winnej o ornamencie roślinnym, część dolna zwężająca się ku dołowi z podwieszaną szyszką. Łańcuchy spięte ażurowym talerzykiem, tworzące koncentrycznie rozmieszczone liście winnej latorośli.

h) Organy

Pochodzące z 1850 roku organy z warsztatu ludowego. Kontuar o 49 klawiszach. Prospekt organowy jednosekcyjny, dwuwieżyczkowy na cokole zaczynającym się na poziomie chóru muzycznego.

Pozostałe wyposażenie kościoła pochodzi z czasów współczesnych

Własność parafii. Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Aleksandra Preczyńska, studentka UŁ, kierunek Historia Sztuki, 16.08.2019 r.

Bibliografia

• Archiwum Państwowe w Łodzi, Mikrofilm, Akta kościoła w Czerniewicach 1818 – 1866, nr akt 123119, Opracowanie z 2014
• Rocznik Archidiecezji Warszawskiej zawierający spis duchowieństwa i parafii, Warszawa, 1966
• WUKZ, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, Piotrków Trybunalski, Opracowanie J. Gwóźdź z 1967
• WUKZ, Piotrków Trybunalski, Sygnatura akt 00151 
• WUKZ, Datowanie bezwzględne próbek drewna z kościoła p.w. św. Andrzeja w Czerniewicach, Piotrków Trybunalski, Opracowanie M. Krąpiec, Cianowice 2015
• WUKZ, Dokumentacja konserwatorska powykonawczo-ikonograficzna rzeźby Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego, Piotrków Trybunalski, Opracowanie Z. Jasiński, Zgierz 2007
• B. Adamowicz, Koscioły Czerniewickie – 600 lat parafii, Czerniewice 2013 r.
• J. Łaski, Liber Beneficjorum, T 2, 
• J.Z. Łoziński, Katalog zabytków sztuki w Polsce, T II, Warszawa 1954
• A. Napiórkowska, Renowacja kościoła w Czerniewicach, „Gość Łowicki”, 2015
• F. Sulimierski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1, Wyd. Artystyczne i Filmowe 1975
• A. Preczyńska, praca licencjacka „Monografia kościoła pw. Św. Andrzeja Apostoła w Czerniewicach”, UŁ, 2018.