Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica - Zabytek.pl

Adres
Cieszyn, Rynek 4

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. cieszyński, gm. Cieszyn

Zespół zabudowy przyrynkowej, reprezentacyjnej dla miasta,kształtowanej od XVI do XVIII wieku, późnobarokowej i klasycystycznej z elementami neobarokowymi i neorenesansowymi.

Historia

Najstarsze ślady osadnictwa w Cieszynie skupiają się na Górze Zamkowej. Istniejąca tam osada, a następnie gród obronny stały się podwaliną pod późniejsze miasto. Silny cieszyński gród stał się kasztelanią podległą królom polskim a w okresie rozbicia dzielnicowego książętom śląskim. Kasztelania cieszyńska weszła w skład powstałego w 1172 r. księstwa raciborskiego, następnie opolsko-raciborskiego. Na wzniesieniu położonym na wsch. od grodu, w miejscu obecnego placu Teatralnego, zaczęła kształtować się osada dająca zaczątek miastu, lokowanemu prawdopodobnie między 1217 a 1223 rokiem. Około 1240 wybudowany został pierwszy kościół parafialny, niedługo później ufundowany klasztor Dominikanów. Po podziale Księstwa Opolsko-Raciborskiego , a następnie Księstwa Raciborskiego w 1290 r. Cieszyn został stolicą nowego Księstwa Cieszyńskiego zdobywając tym samym znaczenie i możliwość dalszej rozbudowy. W 1374 roku książę Przemysław I Noszak nadaje miastu nowe prawa, na wzór Wrocławia, co dodatkowo przyspiesza rozwój miasta. Kolejny etap szybkiego rozwoju Cieszyn przeżywa pod koniec XV w., za panowania księcia Kazimierza II. Podarowuje on miastu nowe tereny pod zabudowę, poszerza obwarowania miejskie a rynek przenosi w obecne miejsce. Książę Wacław III Adam, po objęciu w 1545 r. samodzielnej władzy daruje miastu obszar ogrodów dominikańskich, który stopniowo został zabudowany i nazwany Nowym Miastem. Po poł. XVI w. miasto planowo skupuje obszary na wschód od Wyższej Bramy pod założenie nowego Górnego Przedmieścia. W XVII wieku w wyniku wojny trzydziestoletniej, wygaśnięciu książęcej linii Piastów cieszyńskich i przejęciu władzy przez Habsburgów, Księstwo Cieszyńskie i samo miasto przeżywa regres. Dopiero w poł. XVIII w. zaczyna się ponowny, stopniowy rozwój miasta, przerywany kataklizmami: trzęsieniem ziemi i pożarem, który strawił niemal całe miasto w 1789 roku. Odbudowa trwała kilkanaście lat, wiele budynków ma formą nadaną w trakcie tej odbudowy i w czasie kolejnej, po kolejnym pożarze części śródmieścia w 1836 roku. Zahamowanie rozwoju nastąpiło po 1920 r., kiedy rozstrzygnięto spór graniczny między Polską a Czechosłowacją i podzielono Cieszyn wzdłuż Olzy. Po czeskiej stronie znalazł się dworzec kolejowy, gazownia, centrala wodociągowa, po polskiej historyczna starówka, elektrownia i teatr. Odcięcie połączenia kolejowego było jednym z głównych powodów zahamowania rozwoju miasta.

Opis

Kamienice w pierzei zach. i wsch., powstałe w XVI w.: nr 4,6,8,19, w XVII w.: nr 9, 18, na przełomie XVII/XVIII w.: nr 3 i w XVIII w.: nr 5 i 17. Murowane z cegły, z ceglanymi sklepieniami, potynkowane. W większości 3 kondygnacyjne,trzy- i pięcioosiowe, usytuowane kalenicowo do Rynku, z wyjątkiem kamienic nr 5,6, 19. W budynkach nr 5,6,14,19 fasady klasycystyczne, w nr 3 i 9 neobarokowe, nr 8 neorenesansowa, nr 15 secesyjna. Pod względem wystroju elewacji szczególnie wyróżniają się kamienice nr 3 i 9.Są one zwieńczone attykami prostymi, trójkątnymi i w formie wypiętrzonego łuku (nr 6). Część kamienic o elewacjach boniowanych w poziomie parteru. W kondygnacji parteru sklepione kolebkowo, kolebkowo z lunetami i krzyżowo-kolebkowo, podcienia wsparte na łukach arkadowych, z wyjątkiem kamienic nr 15, 17 i 19, w których podcienia zamurowano. We wnętrzach budynków, w piwnicach zachowane pomieszczenia ze sklepieniami kolebkowymi, w parterach sienie i pomieszczeniaużytkowe sklepione kolebkowo, kolebkowo z lunetami, kolebkowo z gurtami, krzyżowo-kolebkowo. W kamienicy nr 19 sklepienie żaglaste, podobnie jak na piętrze kamienic nr 3 i 5. Podział wewnętrzny kamienic na ogół 4 traktowy, w kamienicy nr 17 dwutraktowy. W zejściach do piwnic, w nr 6,8,15, i w parterze kamienicy nr 18 zachowały się kamienne portale. Stolarka drzwiowa i okienna w większości wymieniona.

Obiekty dostępne dla zwiedzających z zewnątrz, wewnątrz w lokalach gastronomicznych np. nr 8/9, 18.

Oprac. A. Bednarska, OT NID w Katowicach, 01-12-2015 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: inna

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.94965, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.325132